عمل جراحی آب مروارید

تاریخ آخرین آپدیت: 14ام اسفند 1402

مقدمه‌

عمل جراحی فیکومولسیفیکاسیون یا همان فیکو (Phacoemulsification یا به اختصار phaco)، یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های جراحی در درمان کاتاراکت یا آب مروارید می باشد. کاتاراکت، یک بیماری شایع چشمی است که در نتیجه ی مات شدن عدسی چشم ایجاد می‌شود. این موضوع باعث کاهش دید و کیفیت بینایی می گردد. امروزه برای درمان قطعی این بیماری، در جراحی فیکو، عدسی مات شده چشم را با یک لنز مصنوعی جایگزین می کنند. جهت کسب اطلاعات تکمیلی در رابطه با این بیماری، تا انتهای مطلب ما را همراهی نمایید.

آب مروارید چیست؟

آب مروارید یا کاتاراکت یک بیماری چشمی شایع است که با مات شدن عدسی نمایان می‌شود. عدسی در حالت طبیعی، شفاف است و به واسطه ی آن نور به درستی وارد چشم شده و تصاویر به طور واضح روی شبکیه تشکیل می شوند. اما در صورت بروز آب مروارید، عدسی تغییر کرده و مات می‌شود. این وضعیت باعث کاهش وضوح بینایی و تاری دید می‌گردد.

روش درمان اب مروارید

روش درمان قطعی آب مروارید، جراحی می باشد. امروزه برای درمان این بیماری، از جدیدترین متد یعنی روش فیکومولسیفیکاسیون یا همان فیکو استفاده می شود. در این روش، با استفاده از یک دستگاه اولتراسونیک، عدسی مات شده تکه‌تکه شده و از چشم خارج می‌گردد. سپس یک لنز مصنوعی بجای عدسی خارج شده، در چشم جایگذاری می شود. لنز جدید سبب تمرکز نور بر روی شبکیه و بهبود بینایی می گردد.

علائم بیماری آب مروارید

آشنایی با علائم کاتاراکت، شما را در تشخیص به موقع این اختلال یاری می رساند. برخی از علائم شایع آب مروارید عبارتند از:

ابهام و کاهش وضوح بینایی

پس از ابتلا به کاتاراکت، قادر به دیدن تصاویر به طور واضح نخواهید بود و دیدتان دچار ابهام می گردد.

احساس نورزدگی

وجود نور ممکن است برای شما ناراحت کننده باشد و باعث ایجاد احساس نورزدگی یا نور مستقیم به چشم شود.

تغییر در رنگ‌ها

ممکن است رنگ‌ها را متفاوت تر از گذشته مشاهده نمایید. برای نمونه احتمال دارد رنگ‌ها کمرنگ تر و یا کمی مات به نظر بیایند. این مسئله به علت عدم ورود طیف آبی نور به چشم اتفاق می افتد.

افزایش حساسیت به نور

شما ممکن است نسبت به نور، احساس حساسیت بیشتری داشته باشید. بنابراین در مواجهه با نور خورشید، نیاز بیشتری به استفاده از عینک آفتابی خواهید داشت.

بارز شدن هاله‌ها

هنگام نگاه کردن به منابع نوری مانند چراغ‌ها، احتمال دارد هاله‌هایی حول آنها مشاهده نمایید.

تغییرات در دید شب

دید شما در شب ممکن است دچار اختلال شود. به عبارت دیگر احتمالا در طول شب و شرایط کم نور، دید کافی نداشته باشید.

آیا عمل جراحی آب مروارید نیاز به بیهوشی عمومی دارد؟

کاتاراکت، در بیشتر موارد با استفاده از بیهوشی موضعی جراحی می‌شود. به این صورت که چشم را با استفاده از قطره ی تتراکائین، بی حس می کنند. البته در حین عمل، مقدار کمی نیز داروی بیهوشی دریافت می کنید تا به خوابی خفیف فرو روید اما از خطرات و عوارض بیهوشی عمومی در امان خواهید بود. البته در برخی موارد مانند تمایل بیمار به بیهوشی کامل، همکاری ضعیف بیمار، اعتیاد بیمار، روتین جراح و … عمل با استفاده از بیهوشی عمومی صورت می پذیرد. در نهایت، تصمیم قطعی در مورد نوع بیهوشی، با مشورت و توافق بیمار، متخصص بیهوشی و جراح گرفته می شود.

مزایا عمل جراحی آب مروارید

عمل جراحی آب مروارید، مزایای بسیار زیادی دارد. در ادامه به برخی از این فواید اشاره شده است:

بازیابی بینایی

هدف اصلی از این جراحی، بازیابی بینایی می باشد. با برداشتن عدسی مات شده و جایگزینی آن با یک لنز مصنوعی شفاف، بینایی بیمار بهبود می‌یابد. این روش بهبود قابل توجهی در کیفیت بینایی و تمرکز بینایی ایجاد می نماید.

راحتی و سهولت

این جراحی، از نظر بیمار راحت تر و ساده‌تر از روش‌های سنتی جراحی کاتاراکت است. به زمان بستری کمتری نیاز دارد و بهبودی پس از عمل، سریع‌تر حاصل می گردد. همچنین، همانطور که اشاره شد، این جراحی معمولا با بیهوشی موضعی انجام می گیرد که دارای کمترین عوارض جانبی است.

بازگشت سریع به فعالیت‌های روزمره

زمان بهبودی در این روش کوتاه بوده و بیماران معمولا می‌توانند به طور سریع به فعالیت‌های روزانه خود بازگردند.

تشخیص بهتر رنگ ها

پس از جراحی کاتاراکت و دقیقا از روز بعد از عمل، رنگ ها را (به خصوص در طیف آبی) بسیار شفاف تر خواهید دید. به عنوان مثال شعله ی گاز که قبلا سبز رنگ به نظر می آمد، بعد از عمل جراحی آب مروارد به رنگ آبی (یا حتی بنفش) و کاملا شفاف دیده می شود.

عارضه کمتر

با استفاده از تکنولوژی پیشرفته و فرایندهای جراحی دقیق، عارضه و آسیب به بافت‌های اطراف چشم به شدت کاهش می‌یابد. این امر سبب بهبود سریع‌تر و کاهش خطر عوارض پس از جراحی می گردد.

نیاز کمتر به استفاده از عینک

پس از جراحی آب مروارید و قرار دادن عدسی مصنوعی، بسیاری از بیماران نیاز کمتری به استفاده از عینک برای بینایی روزمره خود دارند. این نیاز در برخی موارد به صفر هم می رسد. به موجب این امر، کیفیت زندگی افراد به شدت بهبود می یابد.

عمل جراحی آب مروارید برای چه افرادی مناسب است؟

عمل جراحی آب مروارید برای افراد دارای شرایط زیر، مناسب است:

بینایی کاهش یافته

افرادی که بینایی آن‌ها به دلیل کاتاراکت کاهش یافته و توانایی انجام فعالیت‌های روزمره را به طور قابل قبول ندارند، احتمالا گزینه ی مناسبی برای جراحی فیکو هستند.

پیشرفت کاتاراکت

افرادی که کاتاراکت در حال پیشرفت دارند و اختلال شدیدی در بینایی آنها ایجاد شده است، نیاز به جراحی آب مروارید دارند.

لازم به ذکر است که تصمیم نهایی در مورد انجام یا عدم انجام عمل جراحی آب مروارید، باید بر اساس ارزیابی دقیق جراح چشم متخصص قرنیه و سگمان قدامی گرفته شود. این تشخیص براساس بررسی میزان کاتاراکت، سلامت عمومی و چشمی فرد و نیز توانایی انجام عمل جراحی با توجه به میزان سختی عمل، گرفته می شود.

عوارض جانبی

اگرچه جراحی آب مروارید غالبا یک جراحی ایمن و پرفایده به شمار می آید، اما همانند هر عمل جراحی دیگر، کاتاراکت نیز ممکن است با عوارضی همراه باشد. آشنایی با این عوارض خالی از لطف نیست و سبب واکنش مناسب تر شما در مواجهه با آنها می گردد. در ادامه به برخی از این موارد اشاره شده است:

التهاب

بعد از فیکو، ممکن است دچار التهاب در چشم شوید. این مشکل معمولاً با مصرف قطره‌های ضد التهاب و آنتی‌بیوتیک قابل کنترل است. اما حتما باید پزشک خود را در جریان میزان التهاب خود قرار دهید. التهاب شدید یا ادامه دار می تواند خطرساز باشد.

عفونت

عفونت در محل عمل جراحی، یک عارضه ی نادر اما جدی است. برای کاهش خطر عفونت، معمولاً از قطره های آنتی‌بیوتیک استفاده می شود. احتمال ایجاد این عارضه بخصوص در هفته ی اول پس از جراحی وجود دارد. در صورتی که با علائم عفونت مانند درد شدید، قرمزی، تورم و دید کمتر مواجه شدید، سریعا با پزشک خود تماس حاصل فرمایید.

عوارض نادر

برخی عوارض مانند ترشح بیش از حد مایع از چشم، خشکی چشم، افتادگی مختصر و گذرای پلک و یا تغییر در فشار داخلی چشم نادر هستند. اما در صورت مواجه شدن با آنها، لازم است فورا پزشک را مطلع نمایید.

تغییر در بینایی

در برخی موارد، ممکن است پس از عمل جراحی، سطح بینایی شما به طور موقت تغییر منفی پیدا کند. این تغییرات می‌تواند شامل دید کمتر در شب، افزایش حساسیت نسبی به نور، کم رنگ و مات دیدن اجسام و یا تغییر در شدت بینایی باشد. اغلب این تغییرات در طی چند هفته پس از عمل جراحی بهبود می‌یابد.

مشکلات عدسی مصنوعی

لنز مصنوعی که در جراحی آب مروارید جایگزین عدسی مات شده می‌شود، ممکن است در برخی افراد عوارضی ایجاد کند. تغییر شکل لنز و جابه جایی آن، مهمترین موارد این عوارض هستند. در صورت تجربه هرگونه مشکلات مربوط به عدسی مصنوعی، حتما پزشک خود را در جریان قرار دهید. البته لازم به ذکر است که لنزهای برند های معروف و معتبر، پس از سال های متمادی هیچگونه تغییر رنگ یا شکلی پیدا نمی کنند. این لنزها مادام العمر هستند و در چشم هم دیده نمی شوند.

میزان درد پس از جراحی آب مروارید چقدر است؟

میزان درد پس از جراحی آب مروارید، معمولا بسیار کم و قابل تحمل است. در واقع، به گفته ی اکثر بیماران، میزان درد پس از این جراحی نزدیک به صفر بوده و تنها یک حس ناراحتی جزئی و خفیف داشته اند. درد احتمالی هم معمولاً با مصرف داروهای مسکن به تجویز پزشک، برطرف می گردد. بنابراین، چنانچه پس از این جراحی، با عوارضی مانند درد شدید، تغییرات ناگهانی در دید، قرمزی شدید، تورم و یا هرگونه علائم نگران‌کننده دیگر مواجه شدید، این موضوع را جدی گرفته و سریعا با پزشک خود ارتباط برقرار نمایید.

مدت زمان لازم برای بهبودی کامل پس از عمل

درد احتمالی پس از عمل جراحی کاتاراکت، معمولا در چند روز اول پس از عمل کاهش یافته و در مدت زمان چند هفته، به طور کامل بهبود پیدا می کند.

در روزهای اول پس از عمل، احتمال وجود درد و ناراحتی جزئی در چشم وجود دارد. اما با استفاده از داروهای ضد التهاب و مسکن و نیز استفاده ی منظم از قطره‌های چشمی(به تجویز پزشک)، میزان درد به تدریج کاهش می یابد. در اغلب موارد، درد پس از گذشت چند روز تا یک هفته به طور کامل بهبود می‌یابد. همزمان با کاهش درد، میزان التهاب و تورم نیز کاهش می‌یابد. اما در برخی از موارد، احتمال دارد تورم و التهاب ملایم در چشم تا چند هفته ادامه داشته باشد. در این موارد، تجویز قطره‌های چشمی ضد التهاب (به تجویز پزشک) می‌تواند به برطرف شدن تورم و التهاب کمک کند.

همچنین، بعد از Cataract، احتمال مختصر احساس خشکی چشم و یا دیدن سایه ی هلالی شکل در قسمت خارجی میدان دید، وجود دارد. این عارضه، در مدت یک الی دو ماه بعد از جراحی بهبود می یابد. به دلیل عوامل هورمونی، احتمال ابتلا به خشکی چشم در بانوان بالای 50 سال، بیشتر از آقایان می باشد. همچنین بیماران دارای روماتیسم مفصلی نیز بیشتر در معرض خشکی چشم پس از جراحی های چشمی هستند. در مجموع، زمان بهبودی کامل پس از جراحی کاتاراکت بستگه به عوامل فردی، پاسخ بدن بیمار و …، در افراد مختلف، متفاوت می باشد.

آیا بعد از جراحی آب مروارید نیاز به استفاده از عینک دارم؟

پاسخ این سوال، بسته به وضعیت بینایی شما و نوع لنزی که جایگزین عدسی طبیعی چشمتان می گردد، متفاوت می باشد. در برخی موارد، پس از جراحی آب مروارید، برای دید دور یا نزدیک، همچنان به عینک نیاز دارید. اما در برخی موارد، می‌توان با استفاده از لنزهای داخل چشمی خاص مانند لنزهای چندکانونی، می توان اختلالات نزدیک بینی و دوربینی را به طور کامل برطرف نمود و عینک طبی را برای همیشه کنار گذاشت.

انواع لنز مورد استفاده در جراحی کاتاراکت

در جراحی کاتاراکت، بسته به شرایط مختلف، انواع مختلفی از لنزها مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از این لنزهای اصلاحی داخل چشمی (Intraocular Lens – IOL) عبارتند از:

• لنزهای مونوفوکال
• لنزهای توریک (Toric Lenses)
• لنزهای چندکانونی یا مولتی فوکال (Multifocal Lenses)

چنانچه علاقه مند به کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با لنزهای داخل چشمی هستید، به مقاله ی لنز داخل چشمی رجوع نمایید.

مراقبت های بعد از جراحی آب مروارید

جدی گرفتن مراقبت های بعد از هر جراحی، به شدت در دستیابی به نتیجه ی مطلوب موثر می باشد. مراقبت‌های بعد از جراحی آب مروارید شامل موارد زیر می‌باشد:

استفاده ی منظم از قطره‌های چشمی

پزشک شما ممکن است برای کاهش دادن التهاب و پیشگیری از عفونت، از قطره‌های چشمی استفاده نماید. قطره‌های چشمی ممکن است ضدباکتری، ضدالتهاب، مرطوب کننده و … باشند. حتما دستورات پزشک در مورد روش استفاده ی صحیح و زمانبندی قطره‌ها را رعایت نمایید. همچنین توصیه می کنیم مقاله ی روش صحیح قطره ریختن در چشم را به دقت مطالعه نمایید.

خانم دکتر ماندانا احمدی که یکی از برجسته ترین پزشکان چشم متخصص قرنیه و سگمان قدامی هستند، معمولا بعد از عمل کاتاراکت، دستورات زیر را برای بیماران خود در نظر می گیرند:

• بعد از گذشت 6 ساعت از عمل، می توانید پانسمان چشم را بردارید.
• تنها برای شب اول از شیلد چشمی (قاب پلاستیکی که پرستاران بیمارستان روی چشم بیمار می چسبانند) استفاده نمایید.
• بعد از گذشت 6 ساعت از عمل، استفاده از قطره های چشمی را آغاز نمایید.
• پس از گذشت 3 روز از جراحی، می توانید استحمام کنید.
• به مدت یک ماه از شنا کردن در استخر بپرهیزید.
• رانندگی کردن بعد از گذشت 5 روز از عمل مانعی ندارد. البته نباید چشم خود را خسته کنید.
• تا 2 هفته سجده نکنید.
• تماشای تلویزیون و کار با موبایل، در حد عدم خسته کردن چشم، مانعی ندارد.
• به مدت 2 هفته از انجام ورزش های شدید مانند بدنسازی و ایروبیک بپرهیزید. اما انجام پیاده روی و ورزش های سبک مانعی ندارد.
• مصرف اصولی و منظم داروها

داروها را مطابق دستور زیر استفاده نمایید:

1. قطره کلرامفنیکل هر 4 ساعت یک مرتبه و به مدت 5 روز استفاده شده و سپس قطع گردد.
2. قطره بتازونیت روز اول هر 2 ساعت یک مرتبه، سپس به مدت 10 روز هر 4 ساعت یک مرتبه، بعد از آن به مدت 15 روز هر 6 ساعت یک مرتبه مصرف شده و سپس قطع گردد.
3. پماد چشمی لیپوزیک یا Najo، در صورت احساس خشکی چشم، ظهر و شب در چشم ریخته شود.
4. استفاده از قطره در ساعت های 8 صبح الی 12 شب ضروری بوده و در نیمه شب نیازی به استفاده از قطره نیست. بنابراین می توانید از 8 ساعت خواب و استراحت بی دغدغه لذت ببرید.

اجتناب از فعالیت‌های سنگین

در دوران نقاهت، ممکن است لازم باشد فعالیت‌های سنگین و وزنی خود را محدود کنید. رعایت این توصیه‌ها از آسیب به چشم‌های شما جلوگیری می نماید.

معاینات پس از عمل

حتما معاینات پس از جراحی را جدی گرفته و به طور منظم دنبال نمایید. زمان معاینات پس از جراحی کاتاراکت دکتر احمدی معمولا به شرح زیر است:

• یک روز پس از جراحی
• هفت روز پس از جراحی
• چهار هفته پس از جراحی
• چهار ماه پس از جراحی ( بخصوص در صورت ابتلای بیمار به دیابت و گلوکوم)
• معاینات سالانه پس از جراحی همانند افراد معمولی

هزینه ی جراحی آب مروارید

هزینه ی جراحی آب مروارید بسته به عوامل مختلف از جمله موقعیت جغرافیایی، نوع بیمارستان، میزان تجربه و محبوبیت جراح، نوع تکنولوژی و تجهیزات استفاده شده، نوع بیمه، نوع لنز جایگزین شده در چشم و … متفاوت می باشد. اما، کاتاراکت یکی از جراحی‌های رایج و متداول است و هزینه‌های متوسط و قابل پیش‌بینی دارد. در بسیاری از کشورها، این جراحی تحت پوشش بیمه‌های سلامت قرار می‌گیرد. جهت کسب اطلاعات دقیق تر در خصوص هزینه ی جراحی آب مروارید مطابق با نیاز های خود، می توانید در قسمت دیدگاه ها در انتهای مطلب از ما سوال بفرمایید. به پرسش های شما عزیزان در کوتاه ترین زمان ممکن پاسخ داده خواهد شد.

آیا عمل جراحی آب مروارید نیاز به بستری شدن دارد؟

به طور کلی عمل جراحی آب مروارید، یک جراحی سرپایی به حساب می آید. بنابراین پس از این عمل، در شرایط نرمال نیاز به بستری شدن نخواهید داشت. اما در برخی موارد خاص، برای نمونه زمانی که بیمار از شهر دیگر مراجعه نموده و محلی برای اقامت نداشته باشد، می تواند با اطلاع پزشک، شب عمل را در بیمارستان بستری شود.

سخن پایانی

همان طور که اشاره شد، آب مروارید یا کاتاراکت، یک بیماری شایع چشمی است که با مات شدن عدسی چشم و کاهش قابل توجه در سطح بینایی نمایان می شود. امروزه، این بیماری با روش فیکو، جراحی می گردد. با استفاده از این روش کم تهاجمی و کوتاه مدت که باعث تجزیه و تفکیک عدسی مات شده و جایگزینی آن با لنز مصنوعی می‌شود، این بیماری به طور قطعی درمان خواهد شد.

امیدواریم با مطالعه ی این مطلب، اطلاعات لازم در خصوص این بیماری و روش درمان آن را به دست آورده باشید. شما می توانید، نظرات، انتقادات، پیشنهادات و پرسش های تکمیلی خود را در قسمت دیدگاه ها در انتهای صفحه با ما به اشتراک بگذارید. همراهی شما عزیزان، موجب خرسندی ماست.

درباره دکتر ماندانا احمدی

من دکتر ماندانا احمدی هستم، دارای فوق تخصص پیوند قرنیه، سگمان قدامی و لیزیک. فارغ التحصیل پزشکی عمومی دانشگاه شهید بهشتی سال ۱۳۷۲ با رتبه ی ممتاز (یک در صد نخبگان) که اکنون پس از 25 سال فعالیت و انجام جراحی های بی شمار در خدمت شما مردم عزیز می باشم.