تاری دید: علل شایع و جدی، زمان مراجعه به پزشک و روش‌های درمان

مقدمه

بینایی شفاف و واضح، یکی از مهم‌ترین حس‌های ماست که درک ما از جهان پیرامون را شکل می‌دهد. اما گاهی اوقات، ممکن است تصاویر وضوح خود را از دست داده و دنیا در هاله‌ای از مه یا عدم شفافیت فرو رود. این حالت که به تاری دید معروف است، یکی از شایع‌ترین دلایلی است که افراد را به سوی چشم‌پزشک می‌کشاند. تاری در دید می‌تواند به صورت ناگهانی یا تدریجی، در یک یا هر دو چشم و در دید دور، نزدیک یا هر دو رخ دهد. اگرچه اغلب علت آن مشکلات ساده‌ای مانند نیاز به عینک است، اما گاهی می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی چشمی یا حتی یک مشکل سیستمیک زمینه‌ای باشد. درک علل مختلف تاری دید و دانستن اینکه چه زمانی باید فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی بود، برای حفظ سلامت چشم و بینایی ضروری است. این مقاله به بررسی جامع علل، تشخیص و درمان تاری دید می‌پردازد.

تاری دید دقیقاً به چه معناست؟

تاری دید به معنای فقدان تیزی و وضوح در بینایی است. فرد مبتلا، جزئیات دقیق اشیاء را به سختی تشخیص می‌دهد و همه چیز مه‌آلود، مبهم یا خارج از فوکوس به نظر می‌رسد. مهم است که تاری در دید را از دوبینی (دیدن دو تصویر از یک شیء) یا از دست دادن کامل بخشی از میدان بینایی افتراق دهیم، هرچند این شرایط گاهی می‌توانند همراه با تاری‌دید باشند. شدت تاری در دید می‌تواند از خفیف و موقتی تا شدید و دائمی متغیر باشد.

علل شایع تاری دید: عیوب انکساری

شایع‌ترین علت تاری‌دید، وجود عیوب انکساری است. در این حالت، شکل چشم مانع از تمرکز صحیح نور بر روی شبکیه (لایه حساس به نور در پشت چشم) می‌شود:

1. نزدیک بینی (Myopia): فرد اشیاء دور را تار می‌بیند، زیرا نور در جلوی شبکیه متمرکز می‌شود. دید نزدیک معمولاً خوب است.
2. دوربینی (Hyperopia): فرد در دیدن اشیاء نزدیک مشکل دارد و گاهی اشیاء دور را نیز تار می‌بیند، زیرا نقطه تمرکز نور در پشت شبکیه تشکیل می‌شود. چشم برای جبران تلاش می‌کند که می‌تواند منجر به خستگی و سردرد شود.
3. آستیگماتیسم (Astigmatism): به دلیل شکل نامنظم قرنیه یا عدسی، نور در چند نقطه مختلف متمرکز می‌شود و باعث تاری یا اعوجاج دید در همه فواصل می‌شود.
4. پیرچشمی (Presbyopia): این حالت وابسته به سن است و معمولاً از حدود 40 سالگی شروع می‌شود. به دلیل سخت شدن تدریجی عدسی چشم، توانایی تمرکز بر روی اشیاء نزدیک کاهش می‌یابد و فرد برای خواندن یا انجام کارهای نزدیک دچار تاری‌دید می‌شود.

راه‌حل: خوشبختانه، تاری در دید ناشی از عیوب انکساری به راحتی با استفاده از عینک، لنزهای تماسی یا در برخی موارد، جراحی‌های انکساری (مانند لیزیک، فمتولیزیک، فمتواسمایل، PRK، TransPRK و لازک) قابل اصلاح است.

بیماری‌های چشمی که باعث تاری دید می‌شوند

علاوه بر عیوب انکساری، بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات چشمی می‌توانند باعث تاری دید شوند؛ ازجمله:

• آب مروارید (Cataract): کدر شدن تدریجی عدسی طبیعی چشم که باعث می‌شود نور به درستی عبور نکند. علائم آن شامل تاری‌دید پیش‌رونده (مانند دیدن از پشت شیشه کثیف)، حساسیت به نور خیره‌کننده، دیدن هاله اطراف چراغ‌ها و کاهش درک رنگ‌هاست. این بیماری بیشتر در افراد مسن شایع است.
• آب سیاه (Glaucoma): آسیب پیش‌رونده به عصب بینایی، اغلب به دلیل افزایش فشار داخل چشم. در نوع شایع‌تر (زاویه باز)، تاری‌دید معمولاً در مراحل پیشرفته و با از دست رفتن دید محیطی رخ می‌دهد. اما در نوع کمتر شایع ولی اورژانسی (زاویه بسته حاد)، تاری‌دید ناگهانی و شدید همراه با درد چشم، سردرد، تهوع و دیدن هاله رنگی رخ می‌دهد که نیاز به درمان فوری دارد.
• دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD): آسیب به ماکولا (قسمت مرکزی شبکیه مسئول دید دقیق) که باعث تاری‌دید مرکزی، مشکل در خواندن و تشخیص چهره‌ها می‌شود. نوع خشک آن تدریجی و نوع مرطوب می‌تواند باعث تاری دید یا اعوجاج ناگهانی شود.
• رتینوپاتی دیابتی: عارضه چشمی دیابت که به دلیل آسیب به عروق خونی شبکیه ایجاد می‌شود. می‌تواند باعث تاری در دید نوسانی، دیدن لکه‌های شناور (مگس‌پران) یا کاهش دید ناگهانی شود. معاینات منظم چشمی برای بیماران دیابتی حیاتی است.
• سندرم خشکی چشم: تولید ناکافی اشک یا کیفیت پایین آن باعث خشکی سطح چشم شده و می‌تواند منجر به تاری‌دید متغیر، سوزش، قرمزی و احساس جسم خارجی شود.
• التهاب داخل چشمی (Uveitis/Iritis): التهاب لایه‌های میانی چشم (یووه‌آ) که می‌تواند باعث تاری در دید، درد، قرمزی و حساسیت به نور شود. نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد.
• مشکلات قرنیه: عفونت‌ها (کراتیت)، زخم قرنیه، دیستروفی‌ها (بیماری‌های ارثی قرنیه) یا تورم قرنیه (ادم) همگی می‌توانند باعث تاری‌دید قابل توجه شوند.
• جداشدگی شبکیه (Retinal Detachment): جدا شدن لایه شبکیه از موقعیت طبیعی خود در پشت چشم. علائم هشداردهنده شامل دیدن جرقه‌های نور ناگهانی، افزایش ناگهانی مگس‌پران و ظهور یک سایه یا پرده در میدان بینایی است که می‌تواند منجر به تاری‌دید یا از دست دادن کامل دید در آن ناحیه شود. این یک وضعیت اورژانسی است.
• نوریت اپتیک (Optic Neuritis): التهاب عصب بینایی که اغلب با بیماری ام اس (MS) مرتبط است. باعث تاری دید (معمولاً در یک چشم)، درد هنگام حرکت چشم و تغییر در درک رنگ‌ها می‌شود.

علل سیستمیک و سایر موارد منجر به تاری دید

گاهی تاری‌دید ریشه در مشکلات خارج از چشم دارد:

• میگرن: برخی افراد قبل یا حین حمله میگرن دچار علائم بینایی به نام “اورا” می‌شوند که می‌تواند شامل دیدن خطوط زیگزاگ، نقاط نورانی یا تاری‌دید موقت باشد.
• سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA): تاری‌دید ناگهانی و بدون درد در یک یا هر دو چشم می‌تواند یکی از علائم سکته مغزی باشد و نیاز به اقدام پزشکی فوری دارد.
• تومور مغزی: فشار بر روی مسیرهای بینایی در مغز می‌تواند باعث تغییرات تدریجی یا ناگهانی در دید، از جمله تاری دید شود. همچنین ممکن است در این حالت، جرقه در میدان بینایی و یا دید به صورت تونل مشخص شود.
• مولتیپل اسکلروزیس (MS): نوریت اپتیک یکی از علائم شایع اولیه MS است.
• دیابت (اثر سیستمیک): نوسانات قند خون می‌تواند حتی بدون وجود رتینوپاتی، باعث تغییرات موقت در عدسی چشم و ایجاد تاری دید گذرا شود.
• فشار خون بالا: می‌تواند به عروق شبکیه آسیب رسانده و باعث مشکلات بینایی شود.
• عوارض دارویی: برخی داروها مانند آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای ضدافسردگی، داروهای ادرارآور (دیورتیک‌ها) و کورتون‌ها می‌توانند به عنوان عارضه جانبی باعث تاری‌دید موقت شوند.
• بارداری: تغییرات هورمونی و احتباس مایعات گاهی باعث تغییرات موقت در نمره چشم یا تشدید مشکلات قبلی می‌شود. تاری‌دید ناگهانی در بارداری می‌تواند علامت مسمومیت حاملگی (پره‌اکلامپسی) باشد و اورژانسی است.
• خستگی چشم دیجیتال: کار طولانی مدت با کامپیوتر یا وسایل دیجیتال می‌تواند باعث خستگی عضلات چشم و تاری دید موقت شود.

چه زمانی تاری دید یک اورژانس محسوب می‌شود؟

در حالی که بسیاری از موارد تاری دید نگران‌کننده نیستند، برخی علائم هشداردهنده نیاز به مراجعه فوری به چشم‌پزشک یا اورژانس دارند:

• شروع ناگهانی تاری‌دید، به خصوص اگر شدید باشد یا فقط در یک چشم رخ دهد.
• تاری‌دید همراه با درد شدید چشم، سردرد شدید، تهوع یا استفراغ.
• تاری‌دید همراه با مشاهده ناگهانی جرقه‌های نور، افزایش شدید مگس‌پران یا احساس وجود پرده یا سایه در میدان دید.
• تاری‌دید همراه با علائم عصبی دیگر مانند ضعف یا بی‌حسی در یک طرف بدن، مشکل در صحبت کردن یا سرگیجه (علائم احتمالی سکته مغزی).
• تاری‌دید پس از وارد شدن ضربه به سر یا چشم.

تشخیص علت تاری دید

برای تعیین علت دقیق تاری‌دید، چشم‌پزشک یک معاینه جامع انجام می‌دهد که معمولاً شامل موارد زیر است:

1. گرفتن شرح حال: زمان شروع، مدت، شدت، علائم همراه، سابقه پزشکی، داروها و…
2. سنجش حدت بینایی: با استفاده از چارت‌های بینایی (مانند چارت اسنلن).
3. تعیین نمره چشم (رفراکشن): برای بررسی عیوب انکساری.
4. معاینه با اسلیت لمپ: برای مشاهده دقیق ساختارهای جلویی چشم.
5. اندازه‌گیری فشار داخل چشم (تونومتری): برای غربالگری گلوکوم.
6. معاینه ته چشم با مردمک گشاد شده: پس از ریختن قطره گشادکننده، شبکیه و عصب بینایی به دقت بررسی می‌شوند.

بسته به یافته‌های اولیه، ممکن است آزمایش‌های تکمیلی مانند OCT (توموگرافی انسجام نوری)، آنژیوگرافی فلورسئین، پریمتری (تست میدان بینایی)، آزمایش خون یا تصویربرداری مغزی (MRI) نیز درخواست شود.

درمان تاری دید

درمان کاملاً به علت زمینه‌ای بستگی دارد:

• عینک یا لنز تماسی برای اصلاح عیوب انکساری.
• جراحی آب مروارید.
• قطره‌های چشمی برای کنترل فشار چشم در گلوکوم، درمان خشکی چشم یا کنترل عفونت و التهاب.
• تزریقات داخل چشمی یا لیزر درمانی برای بیماری‌های شبکیه مانند رتینوپاتی دیابتی یا AMD مرطوب.
• درمان بیماری‌های سیستمیک زمینه‌ای مانند کنترل دقیق قند خون در دیابت یا فشار خون.
• مداخلات اورژانسی برای مواردی مانند جداشدگی شبکیه یا گلوکوم زاویه بسته حاد.

پیشگیری و حفظ سلامت چشم

گرچه نمی‌توان از تمام علل تاری دید پیشگیری کرد، اما رعایت نکات زیر به حفظ سلامت چشم کمک می‌کند:

• انجام معاینات منظم و جامع چشم‌پزشکی (فواصل معاینات بر اساس سن و عوامل خطر توسط پزشک تعیین می‌شود).
• کنترل مناسب بیماری‌های مزمن مانند دیابت و فشار خون.
• استفاده از عینک آفتابی استاندارد برای محافظت در برابر اشعه UV.
• استفاده از عینک ایمنی حین انجام کارهای پرخطر.
• رعایت سبک زندگی سالم (تغذیه مناسب، ورزش، عدم استعمال دخانیات).
• بهداشت دقیق لنزهای تماسی.
• رعایت قانون 20-20-20 هنگام کار با وسایل دیجیتال (هر 20 دقیقه، به مدت 20 ثانیه به جسمی در فاصله 20 فوتی/6 متری نگاه کنید).

نتیجه‌گیری

تاری دید یک علامت شایع با طیف وسیعی از علل احتمالی است، از مشکلات ساده‌ای مانند نیاز به عینک گرفته تا بیماری‌های جدی و اورژانسی. هرگز نباید تاری دید، به‌ویژه اگر ناگهانی یا همراه با علائم دیگر باشد، نادیده گرفته شود. مراجعه به موقع به چشم‌پزشک برای تشخیص دقیق علت و دریافت درمان مناسب، بهترین راه برای حفظ بینایی و سلامت کلی شماست. به یاد داشته باشید که چشم‌ها دریچه‌ای به سوی سلامت بدن هستند و توجه به علائم آن‌ها اهمیت فراوانی دارد.

برای انجام معاینات جامع چشم‌پزشکی، تشخیص دقیق علت تاری در دید و دریافت مشاوره‌های تخصصی، می‌توانید به مطب دکتر ماندانا احمدی، فوق تخصص پیوند قرنیه و لیزیک و جراح چشم‌پزشکی، مراجعه فرمایید.

از همراهی شما عزیزان صمیمانه سپاسگزاریم.

درباره دکتر ماندانا احمدی

من دکتر ماندانا احمدی هستم، دارای فوق تخصص پیوند قرنیه، سگمان قدامی و لیزیک. فارغ التحصیل پزشکی عمومی دانشگاه شهید بهشتی سال ۱۳۷۲ با رتبه ی ممتاز (یک در صد نخبگان) که اکنون پس از 25 سال فعالیت و انجام جراحی های بی شمار در خدمت شما مردم عزیز می باشم.