تنبلی چشم
تاریخ آخرین آپدیت: 1ام خرداد 1403
مقدمه
تنبلی چشم یک مشکل بینایی است که در بسیاری از کودکان رخ می‌دهد و می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر رشد و توسعه بینایی آنها داشته باشد. در این حالت، یکی از چشم‌ها قادر به دیدن به صورت نرمال نیست و فرد برای دیدن از چشمی که بینایی بهتری دارد، استفاده می کند. عدم درمان و مداخله مناسب می‌تواند منجر به مشکلات بینایی مادام العمر شود. با مطالعه این مقاله، شما با اهمیت تشخیص و درمان زودهنگام تنبلی چشم آشنا خواهید شد و با روش‌های نوینی که برای بهبود بینایی کودکان استفاده می‌شود، آشنایی پیدا خواهید کرد. بنابراین چنانچه علاقه مند به کسب اطلاعات در این زمینه هستید، تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
تنبلی چشم چیست؟
تنبلی چشم، با نام علمی آمبلیوپی، به وضعیتی اطلاق می‌شود که بینایی یک یا هر دو چشم در دوران کودکی به درستی پیشرفت نمی‌کند. این مشکل بیشتر در نوزادان و کودکان خردسال رخ می‌دهد. طی سال‌های اول زندگی، بینایی کودک به‌طور طبیعی در حال رشد است. بنابراین تشخیص و درمان زودهنگام آمبلیوپی بسیار مهم است. در غیر این صورت، کودک مبتلا به این بیماری، قادر به داشتن دید طبیعی و سالم نخواهد بود.
علت تنبلی چشم چیست؟
تنبلی چشم، معمولاً به علت عوامل مختلفی ایجاد می‌شود که منجر به مشکلات بینایی و اختلال در رشد چشم‌ها می‌شوند. برخی از این عوامل عبارتند از:
1- استرابیسم
گاهی چشم‌ها در جهات مختلف قرار می‌گیرند و هماهنگی در متمرکز شدن به جلو وجود ندارد. این وضعیت می‌تواند باعث تشخیص نادرست تصاویر توسط مغز شود. در نتیجه، رشد چشم‌ها تحت تأثیر قرار می گیرد.
2- عیوب انکساری
مشکلاتی مانند نزدیک‌بینی، دوربین‌بینی و آستیگماتیسم (تاری دید) می‌توانند باعث آمبلیوپی شوند. وجود یک عیب انکساری در یک چشم به میزان بیشتر، ممکن است باعث شود مغز تصویر آن چشم را نادیده بگیرد و رشد بینایی را متوقف کند.
3- آب مروارید
در شرایطی که عدسی چشم در حالت عادی کدر است (بیماری آب مروارید)، رشد مناسب بینایی در چشم تحت تاثیر قرار می گیرد.
4- افتادگی پلک
پتوز یا افتادگی پلک، می‌تواند منجر به مسدود شدن دید در چشم در حال رشد و ایجاد آمبلیوپی گردد.
تشخیص تنبلی چشم
تشخیص آمبلیوپی توسط چشم‌پزشکان و با بررسی تفاوت بین بینایی دو چشم انجام می‌گیرد. برای بررسی بینایی در نوزادان و کودکان، چشم‌پزشک ممکن است یکی از چشم‌های کودک را بپوشاند و بررسی کند که چقدر می‌تواند یک شیء متحرک را دنبال کند. همچنین، واکنش کودک در حین پوشاندن یک چشم نیز مورد مشاهده قرار می‌گیرد. اگر چشم مبتلا به تنبلی چشم باشد و چشم دیگر پوشیده شود، ممکن است کودک سعی کند به بالا یا پایین چسب نگاه کند، آن را بکشد و یا گریه کند.
برای تشخیص صحیح، چشم‌پزشک معاینه جامعی از چشم انجام می‌دهد و به دنبال سایر مشکلات چشمی است که می‌توانند بینایی را تحت تأثیر قرار دهند. همچنین، تست‌های دیگری مانند تست پاسخ به نور و ارزیابی بینایی نیز ممکن است انجام شوند. به یاد داشته باشید که بینایی ضعیف در یک چشم همیشه نشانه آمبلیوپی نیست. در برخی موارد، استفاده از عینک جهت اصلاح عیوب انکساری یک چشم می‌تواند بهبود بینایی را به دنبال داشته باشد.
چه زمانی باید بینایی کودک را بررسی کرد؟
توصیه می‌شود قبل از ورود کودکان به مهدکودک یا مدرسه، چشمان آن ها توسط یک چشم‌پزشک باتجربه بررسی شود. آزمایش بینایی در دوران نوزادی نیز برای کودکانی که در خانواده سابقه ی ناهماهنگی چشم‌ها، آب مروارید دوران کودکی و یا بیماری جدی چشمی داشته اند، توصیه می‌شود.
بیشتر پزشکان، آزمایش بینایی را به عنوان بخشی از معاینه پزشکی کودک انجام می‌دهند. در صورتی که علائمی از مشکلات چشمی مشاهده شود، ممکن است کودک را برای آزمایشات بیشتر به چشم‌پزشک ارجاع داده شود.
درمان تنبلی چشم
درمان آمبلیوپی عمدتاً با استفاده از تحریک چشم ضعیف تر و تقویت بینایی آن انجام می‌شود. این کار عموماً با استفاده از وصله‌ای که روی چشم قوی‌تر قرار می‌دهند، انجام می‌شود. همچنین، در برخی موارد، می‌توان از قطره‌های چشمی برای تاری دید در چشم قوی‌تر استفاده کرد. استفاده از عینک با عدسی تار کننده نیز ممکن است برای کودک مناسب باشد.
درمان به این روش تا زمانی ادامه دارد که بینایی در چشم ضعیف قوی‌تر شود. این مدت زمان می‌تواند از چند هفته تا چند ماه متغیر باشد. وقتی بینایی کودک بهبود می‌یابد، ممکن است برای چند سال نیاز به استفاده موقت از پد مخصوص تنبلی چشم داشته باشد تا بینایی او تقویت شود.
استفاده از چسب چشم
برای استفاده از چسب چشم برای کودکان، باید به نکات زیر توجه کرد:
1- راحتی و محکمی
چسب چشم باید راحت بر روی چشم قرار گرفته و در جای خود محکم بماند تا از برداشتن آسان آن جلوگیری شود.
2- جلوگیری از نگاه کودک از اطراف چسب
چسب چشم باید طوری باشد که کودک نتواند به اطراف لبه‌های آن دسترسی داشته باشد.
3- انواع مختلف چسب چشم
بیشتر داروخانه‌ها انواع مختلفی از چسب‌های چشمی را در اندازه‌ها و طرح‌های مختلف در اختیار دارند. شما می‌توانید از این تنوع استفاده کنید و چسبی که برای نیاز کودکتان مناسب است را انتخاب کنید.
4- نحوه استفاده از چسب
برای پوشاندن چسب، به سادگی آن را به پوست اطراف چشم کودک بچسبانید. با دقت و همراهی مناسب، چسب را قرار دهید تا به درستی بچسبد.
5- استفاده از چسب برای کودکانی که عینک می‌زنند
اگر کودک شما عینک می‌زند، تکه‌هایی برای اتصال به لنز طراحی شده‌اند. اما باید در نظر داشته باشید که این تکه‌ها برای کودکانی که تازه درمان شده‌اند مناسب نیستند. زیرا ممکن است باعث لغزش و یادگیری کودک برای نگاه کردن از اطراف آن شود. در این صورت، بهتر است چسب را مستقیماً به دور چشم قوی‌تر زیر عینک وصل کنید. درکل زدن چسب به خود چشم بسیار بهتر از بستن به عینک است.
6- جلوگیری از برداشتن چسب چشم
لازم است از برداشتن چسب چشم توسط کودک جلوگیری شود. ممکن است کودکان کنجکاوی کرده و سعی کنند چسب را بردارند. برای جلوگیری از این اتفاق، می‌توانید از چسبی با قدرت چسبندگی بالا استفاده کنید. همچنین محافظی روی چسب قرار دهید تا کودک نتواند به آن دسترسی داشته باشد.
7- نگهداری و تمیزکاری
چسب چشم را در جای خشک و خنک نگهداری کنید. همچنین، قبل از استفاده، پوست اطراف چشم را به دقت تمیز کنید تا از چربی، گرد و غبار و مواد دیگر پاک شود. از آب و صابون برای تمیزکاری استفاده نکنید، بلکه از محلول ضدعفونی کننده یا پاک کننده خاصی که برای این منظور توصیه شده است، استفاده کنید.
8- توجه به علائم حساسیت
در صورتی که کودک شما علائم حساسیتی مانند قرمزی، خارش یا تورم در ناحیه اطراف چشم را تجربه کند، باید استفاده از چسب را متوقف کرده و فورا به پزشک مراجعه کنید. با این راهنما، باید به خوبی بتوانید چسب چشم را به طور ایمن و موثر برای کودک خود استفاده کنید. با این حال، همیشه بهتر است قبل از استفاده از هر محصولی، یک مشاوره ی حرفه‌ای با پزشک متخصص داشته باشید.
درمان تنبلی چشم با استفاده از فناوری جدید
یک روش درمانی نوین برای آمبلیوپی استفاده از هدست واقعیت مجازی (VR) به منظور کمک به بهبود بینایی در کودکان 4 تا 7 ساله است. در این روش، کودک با استفاده از هدست، ویدیوهای خاصی را تماشا می‌کند که به وی کمک می‌کند از چشم ضعیف‌تر خود استفاده بهتری برده و بینایی خود را تقویت کند. تنبلی چشم یک مشکل بینایی است که در آن یکی از چشم‌ها قادر به دیدن به صورت نرمال نیست.
حتی اگر مشکلات چشمی که باعث آمبلیوپی می‌شوند، با استفاده از عینک یا جراحی اصلاح شوند، درمان آمبلیوپی نیز بسیار مهم است. در غیر این صورت، کودک ممکن است مشکلات بینایی مادام العمری داشته باشد. روش درمانی با استفاده از هدست واقعیت مجازی به طور خاص برای کودکانی که رنگ چشمی متفاوت در دو چشمشان دارند، بسیار موثر است. با تماشای ویدیوهای خاصی که از طریق هدست نمایش داده می‌شوند، کودکان قادر خواهند بود تا از چشم ضعیف‌تر خود استفاده کنند و بینایی خود را بهبود بخشند.
استفاده از فناوری VR در درمان تنبلی چشم دارای مزایایی است. این روش جذاب و مهیج برای کودکان است و آنها را ترغیب می‌کند تا به صورت منظم و با اشتیاق ویدیوها را تماشا کنند. همچنین، با استفاده از VRمی‌توان برنامه‌های درمانی و ویدیوهای مختلفی را ارائه داد که به نیازهای هر کودک بستگی دارد و بهبود بینایی را به شکل سفارشی و مناسب برای هر فرد ارائه می‌دهد. مطالعات نشان داده است که این روش درمانی می‌تواند بهبود قابل توجهی در بینایی کودکان با آمبلیوپی ایجاد کند. با ادامه و استمرار در استفاده از این روش، بینایی کودکان بهبود یافته و آنها قادر به دیدن بهتر و انجام فعالیت‌های روزمره‌شان خواهند بود. اگر کودک شما دچار آمبلیوپی است، بهتر است با چشم پزشک مشورت کنید تا اطلاعات بیشتری درباره درمان تنبلی چشم کودکتان حاصل نمایید.
پرسش های متداول
در ادامه جهت سهولت کار شما عزیزان، پرسش های متداول مراجعین در این رابطه به همراه پاسخ های خانم دکتر ماندانا احمدی آورده شده است:
آیا تنبلی چشم مخصوص کودکان هست؟
تنبلی چشم به دلیل عدم رشد مراکز بینایی موجود در مغز ایجاد می شود و تا سن 9 سالگی اتفاق می افتد. هر عاملی که مانع دید مناسب در یک یا دو چشم کودک شود، می تواند باعث تنبلی چشم شود.
پزشک چطوری کودک مشکوک به تنبلی چشم رو معاینه می کنه؟
اگر کودک زیر 3 سال باشد، پزشک ابتدا ظاهر چشم، وضعیت پلک و وجود یا عدم وجود انحراف چشم را بررسی می کند. سپس به وسیله ی دستگاه های چشم پزشکی وجود یا عدم وجود آب مروارید را بررسی می کند. بعد از آن برای کودک قطره ی معاینه (میدراکس یا سیکلوپنتولات) ریخته می شود و شماره عینک کودک به وسیله کامپیوتر یا وسایل دستی (رتینوسکوپ) چک می شود. در این مرحله ته چشم (شبکیه) توسط پزشک متخصص چشم معاینه می شود. گاهی به دلیل عدم همکاری کودک نیاز است که فرزند شما در اتاق عمل و تحت یک بیهوشی خفیف معاینه شود. ممکن است پس از این معاینه، چشم پزشک تنها شما را به زدن عینک یا بستن یک چشم توصیه کند. اما در صورت وجود بیماری های چشم مانند کاتاراکت، انجام عمل جراحی را توصیه خواهد کرد.
آیا اگر تنبلی چشم درمان نشده باشه، در سنین بالاتر قابل درمانه؟
خیر. تنبلی چشم فقط تا سن 9 سالگی قابل درمان است. هرچند به تازگی برخی عقیده دارند که تا 14 سالگی هم باید درمان های تنبلی چشم را ادامه داد.
سخن پایانی
امیدواریم با مطالعه ی این مطلب اطلاعات جامع و کاربردی در زمینه ی تنبلی چشم بدست آورده باشید. در غیر اینصورت هم جای نگرانی نیست. شما می توانید نظرات و پرسش های خود را در قسمت دیدگاه ها در انتهای صفحه با ما به اشتراک گذاشته و منتظر پاسخ سریع ما باشید. از همراهی شما عزیزان صمیمانه سپاسگزاریم.
