کراتیت یا التهاب قرنیه
مقدمه
چشم‌ها، دریچه‌های روح و ابزار اصلی ما برای درک جهان هستند. قرنیه، به عنوان بیرونی‌ترین لایه چشم، نقش مهمی در شفافیت و سلامت بینایی دارد. اما این لایه حساس می‌تواند دچار التهاب شود که به این عارضه “کراتیت” گفته می‌شود. کراتیت می‌تواند در اثر عوامل مختلفی مانند عفونت، آسیب چشم و بیماری‌های زمینه‌ای ایجاد شود و علائمی مانند درد، قرمزی، تاری دید و حساسیت به نور را به همراه داشته باشد. در صورت عدم درمان به موقع، کراتیت می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند زخم قرنیه و حتی از دست دادن بینایی شود.
در این مقاله به طور جامع و کاربردی به پرسش رایج “کراتیت چیست؟” پاسخ خواهیم داد. با ما همراه باشید.
کراتیت چیست؟
کراتیت به التهاب قرنیه چشم گفته می‌شود. قرنیه لایه شفاف و گنبدی شکلی است که جلوی چشم را می‌پوشاند و به همراه عدسی، نور را روی شبکیه متمرکز می‌کند تا تصویر واضحی تشکیل شود. لایه قرنیه همچنین از چشم در برابر گرد و غبار، میکروب‌ها، و سایر عوامل خارجی محافظت می‌کند. وقتی قرنیه ملتهب می‌شود، شفافیت خود را از دست می‌دهد و این مسئله می‌تواند باعث تاری دید، درد و سایر مشکلات بینایی شود.
انواع کراتیت
کراتیت را می‌توان بر اساس علت آن به انواع مختلفی تقسیم کرد، از جمله:
1. کراتیت عفونی:
این نوع کراتیت در اثر عفونت قرنیه با میکروارگانیسم‌های مختلف ایجاد می‌شود، مانند:
- باکتری‌ها: باکتری‌هایی مانند استافیلوکوک اورئوس و سودوموناس آئروژینوزا می‌توانند باعث کراتیت باکتریایی شوند. این نوع کراتیت معمولاً با درد شدید، قرمزی چشم و ترشحات چرکی همراه است.
- ویروس‌ها: ویروس‌هایی مانند ویروس هرپس سیمپلکس و ویروس واریسلا زوستر می‌توانند باعث کراتیت ویروسی شوند. این نوع کراتیت معمولاً با درد، قرمزی و تاول‌های کوچک در قرنیه همراه است.
- قارچ‌ها: قارچ‌هایی مانند آسپرژیلوس و کاندیدا می‌توانند باعث کراتیت قارچی شوند. این نوع کراتیت معمولاً در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و یا از لنزهای تماسی استفاده می‌کنند، رخ می‌دهد.
- انگل‌ها: انگل‌هایی مانند آکانتامبا می‌توانند باعث کراتیت انگل شوند. این نوع کراتیت معمولاً در افرادی که در آب‌های آلوده شنا نموده و یا از لنزهای تماسی استفاده می‌کنند، رخ می‌دهد.
کراتیت عفونی می‌تواند در اثر عوامل مختلفی مانند استفاده از لنزهای تماسی آلوده، آسیب به چشم، کاهش سیستم ایمنی بدن و عدم رعایت بهداشت چشم رخ دهد.
2. کراتیت غیرعفونی:
این نوع کراتیت در اثر عواملی غیر از عفونت ایجاد می‌شود، مانند:
- آسیب به چشم: آسیب به چشم در اثر ضربه، مواد شیمیایی، یا اشعه ماوراء بنفش می‌تواند باعث کراتیت شود. این نوع کراتیت معمولاً با درد، قرمزی و تورم قرنیه همراه است.
- خشکی چشم: خشکی چشم می‌تواند باعث تحریک و التهاب قرنیه شود. این نوع کراتیت معمولاً با سوزش، خارش و احساس وجود جسم خارجی در چشم همراه است.
- بیماری‌های زمینه‌ای: برخی بیماری‌های زمینه‌ای مانند آلرژی، روزاسه و بیماری‌های خودایمنی می‌توانند باعث کراتیت شوند. این نوع کراتیت معمولاً با علائم خاص بیماری زمینه‌ای همراه است.
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید: قرار گرفتن در معرض نور خورشید بدون محافظت مناسب مانند استفاده از عینک آفتابی، می‌تواند باعث کراتیت شود. این نوع کراتیت معمولاً با درد، قرمزی و حساسیت به نور همراه است.
علائم کراتیت چیست؟
علائم کراتیت می‌تواند بسته به علت و شدت التهاب متفاوت باشد. برخی از شایع‌ترین علائم کراتیت عبارتند از:
- درد چشم: درد چشم می‌تواند از خفیف تا شدید متفاوت باشد و معمولاً با پلک زدن یا لمس چشم تشدید می‌شود. این درد می‌تواند به صورت سوزش، خارش و یا احساس فشار در چشم باشد.
- قرمزی چشم: چشم ممکن است قرمز و ملتهب به نظر برسد. قرمزی می‌تواند در کل چشم یا فقط در قسمتی از آن باشد.
- تاری دید: التهاب قرنیه می‌تواند باعث تاری دید شود. تاری دید می‌تواند خفیف یا شدید باشد و ممکن است با گذشت زمان تشدید گردد.
- حساسیت به نور: چشم ممکن است به نور حساس شود و در معرض نور درد بگیرد. این حساسیت می‌تواند باعث اشک ریزش و پلک زدن مکرر شود.
- ترشحات چشم: ممکن است ترشحات چشم افزایش یابند و چشم چسبناک شود. ترشحات می‌توانند شفاف، مایل به زرد و یا چرکی باشند.
- احساس وجود جسم خارجی در چشم: ممکن است احساس کنید که چیزی در چشم شما است؛ حتی اگر چیزی در چشم شما نباشد. این احساس می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد.
- اشک ریزش: چشم ممکن است به طور مداوم اشک بریزد. اشک ریزش می‌تواند در اثر درد، تحریک یا حساسیت به نور باشد.
- تورم پلک‌ها: پلک‌ها ممکن است متورم و قرمز شوند.
- کاهش بینایی: در موارد شدید کراتیت، ممکن است بینایی شما کاهش یابد.
راه تشخیص کراتیت چیست؟
تشخیص کراتیت معمولاً با معاینه چشم توسط چشم پزشک انجام می‌شود. چشم پزشک با استفاده از یک اسلیت لامپ می‌تواند قرنیه را بررسی و وجود التهاب را تشخیص دهد. اسلیت لامپ یک میکروسکوپ خاص است که به چشم پزشک اجازه می‌دهد که ساختارهای چشم را با بزرگنمایی مشاهده کند. در طی معاینه، چشم پزشک به دنبال علائمی مانند قرمزی، تورم، کدورت و زخم در قرنیه می‌گردد.
در برخی موارد، ممکن است برای تشخیص علت کراتیت و بررسی شدت آن، آزمایشات تکمیلی زیر انجام شوند:
- کشت قرنیه: در این آزمایش، یک نمونه از سلول‌های قرنیه برداشته شده و در محیط کشت قرار داده می‌شود تا وجود باکتری، ویروس یا قارچ تشخیص داده شود. این آزمایش به چشم پزشک کمک می‌کند تا نوع عفونت را تشخیص دهد و آنتی بیوتیک یا داروی ضد ویروس مناسب را تجویز نماید.
- رنگ آمیزی قرنیه: در این روش، از رنگ‌های خاصی برای تشخیص آسیب به قرنیه استفاده می‌شود. این رنگ‌ها به چشم پزشک کمک می‌کنند تا زخم‌ها، ساییدگی‌ها و سایر آسیب‌های قرنیه را تشخیص دهد.
- توپوگرافی قرنیه: این آزمایش برای بررسی شکل و انحنای قرنیه انجام شده و می‌تواند به چشم پزشک کمک کند تا آستیگماتیسم و سایر ناهنجاری‌های قرنیه را تشخیص دهد.
روش درمان کراتیت چیست؟
درمان کراتیت به علت و شدت التهاب بستگی دارد. برخی از روش‌های درمانی کراتیت عبارتند از:
1. کراتیت عفونی:
- قطره‌های چشمی آنتی بیوتیک: برای درمان کراتیت باکتریایی از قطره‌های چشمی آنتی بیوتیک استفاده می‌شود. چشم پزشک با توجه به نوع باکتری و شدت عفونت، آنتی بیوتیک مناسب را تجویز می‌کند.
- قطره‌های چشمی ضد ویروس: برای درمان کراتیت ویروسی از قطره‌های چشمی ضد ویروس استفاده می‌شود. چشم پزشک با توجه به نوع ویروس و شدت عفونت، داروی ضد ویروس مناسب را تجویز می‌کند.
- قطره‌های چشمی ضد قارچ: برای درمان کراتیت قارچی از قطره‌های چشمی ضد قارچ استفاده می‌شود. چشم پزشک با توجه به نوع قارچ و شدت عفونت، داروی ضد قارچ مناسب را تجویز می‌کند.
- داروهای خوراکی: در برخی موارد، ممکن است برای درمان کراتیت عفونی شدید، داروهای خوراکی مانند آنتی بیوتیک‌ها یا ضد ویروس‌ها تجویز شوند.
2. کراتیت غیرعفونی:
- قطره‌های چشمی استروئیدی: برای کاهش التهاب قرنیه از قطره‌های چشمی استروئیدی استفاده می‌شود. قطره‌های استروئیدی می‌توانند به سرعت التهاب و درد را کاهش دهند، اما استفاده طولانی مدت از آنها می‌تواند باعث عوارض جانبی مانند افزایش فشار چشم و کاتاراکت شود.
- قطره‌های چشمی روان کننده: برای تسکین خشکی چشم و کاهش تحریک قرنیه از قطره‌های چشمی روان کننده مانند قطره اشک مصنوعی چشم استفاده می‌شود. این قطره‌ها می‌توانند به حفظ رطوبت چشم و کاهش علائم خشکی چشم مانند سوزش و خارش کمک کنند.
- کمپرس گرم: قرار دادن کمپرس گرم روی چشم می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند. برای این کار، می‌توانید از یک پارچه نخی تمیز که با آب گرم خیس شده باشد، استفاده نمایید.
- درمان بیماری‌های زمینه‌ای: اگر کراتیت ناشی از یک بیماری زمینه‌ای مانند آلرژی یا روزاسه باشد، درمان این بیماری می‌تواند به بهبود کراتیت کمک کند. درمان بیماری‌های زمینه‌ای ممکن است شامل استفاده از داروها، کرم‌ها، و سایر روش‌های درمانی باشد.
در موارد شدید کراتیت که با زخم قرنیه همراه است، ممکن است نیاز به جراحی باشد. جراحی می‌تواند شامل پیوند قرنیه یا سایر روش‌های جراحی برای ترمیم قرنیه باشد. پیوند قرنیه شامل جایگزینی قرنیه آسیب دیده با یک قرنیه سالم از یک اهدا کننده است. سایر روش‌های جراحی ممکن است شامل استفاده از لیزر برای ترمیم زخم قرنیه یا برداشتن بافت اسکار از قرنیه باشند.
راه پیشگیری از کراتیت چیست؟
پیشگیری از کراتیت همیشه ممکن نیست؛ اما با رعایت نکات زیر می‌توان خطر ابتلا به این عارضه را کاهش داد:
1. رعایت بهداشت لنزهای تماسی:
اگر از لنزهای تماسی استفاده می‌کنید، حتماً دستورالعمل‌های مراقبت از لنز را به دقت دنبال نمایید. لنزهای خود را به طور منظم تمیز و ضدعفونی نموده و آنها را طبق برنامه تعویض کنید. از لنزهای تماسی یکبار مصرف استفاده کنید و از اشتراک گذاری لنزهای تماسی با دیگران خودداری کنید. همچنین، قبل از دست زدن به لنزهای تماسی، دست‌های خود را به طور کامل با آب و صابون بشویید.
2. محافظت از چشم در برابر آسیب:
در هنگام انجام فعالیت‌های خطرناک مانند ورزش یا کار با ابزار و ماشین آلات، از عینک محافظ استفاده کنید. عینک محافظ می‌تواند از چشم‌های شما در برابر ضربه، گرد و غبار و سایر عوامل خارجی محافظت کند.
3. درمان به موقع عفونت‌های چشم:
اگر دچار عفونت چشم شدید، فوراً به چشم پزشک مراجعه کنید تا درمان مناسب را دریافت کنید. عفونت‌های چشم می‌توانند به سرعت به قرنیه سرایت نموده و باعث کراتیت شوند.
4. کنترل بیماری‌های زمینه‌ای:
اگر شما به بیماری‌های زمینه‌ای مانند آلرژی یا روزاسه مبتلا هستید، حتماً به طور منظم به پزشک خود مراجعه نموده و بیماری خود را کنترل کنید. این بیماری‌ها می‌توانند خطر کراتیت را افزایش دهند.
5. رعایت بهداشت چشم:
دست‌های خود را به طور مرتب با آب و صابون بشویید؛ به خصوص قبل از لمس چشم یا استفاده از قطره‌های چشمی. از مالش چشم‌ها خودداری کنید و در صورت نیاز به تمیز کردن چشم‌ها، از یک پارچه نخی تمیز و نرم استفاده نمایید.
6. استفاده از عینک آفتابی:
در هنگام قرار گرفتن در معرض نور خورشید، از عینک آفتابی با کیفیت استفاده کنید تا چشم‌های شما در برابر اشعه ماوراء بنفش خورشید محافظت شوند. حتی در روزهای ابری نیز از عینک آفتابی استفاده کنید، زیرا اشعه ماوراء بنفش می‌تواند از ابرها عبور کند.
7. مراجعه منظم به چشم پزشک:
مراجعه منظم به چشم پزشک برای معاینه چشم می‌تواند به تشخیص و درمان به موقع مشکلات چشمی مانند کراتیت کمک کند. چشم پزشک می‌تواند چشم‌های شما را به طور کامل بررسی کند و هرگونه مشکل را در مراحل اولیه تشخیص دهد.
عوارض کراتیت چیست؟
در صورت عدم درمان به موقع، کراتیت می‌تواند منجر به عوارض جدی زیر شود:
- زخم قرنیه: زخم قرنیه می‌تواند باعث تاری دید، درد و حتی از دست دادن بینایی شود.
- گلوکوم (آب سیاه): التهاب قرنیه می‌تواند باعث افزایش فشار داخل چشم و گلوکوم شود. گلوکوم یا آب سیاه می‌تواند باعث آسیب به عصب بینایی و از دست دادن بینایی شود.
- کاتاراکت (آب مروارید): کراتیت می‌تواند خطر ابتلا به کاتاراکت را افزایش دهد. آب مروارید باعث کدر شدن عدسی چشم و تاری دید می‌شود.
- از دست دادن بینایی: در موارد شدید کراتیت، ممکن است بینایی به طور کامل یا جزئی از دست برود.
چه زمانی به چشم پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت تجربه هرگونه علائم کراتیت، مانند درد چشم، قرمزی چشم، تاری دید و حساسیت به نور، باید فوراً به چشم پزشک مراجعه کنید. همچنین، پس از آسیب به چشم، حتی اگر علائمی ندارید، به چشم پزشک مراجعه کنید تا چشم شما معاینه شود.
سخن پایانی
کراتیت یک عارضه چشمی جدی است که می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند از دست دادن بینایی شود. تشخیص و درمان به موقع کراتیت بسیار مهم است. با رعایت نکات پیشگیری مانند رعایت بهداشت لنزهای تماسی و محافظت از چشم در برابر آسیب، می‌توان خطر این بیماری را کاهش داد. در صورت تجربه هرگونه علائم کراتیت، باید فوراً به چشم پزشک مراجعه نمایید.
از همراهی شما عزیزان صمیمانه سپاسگزاریم.
