قطره چشم دگزامتازون: کاربردها و نکات مهم قطره دگزامتازون چشمی
آخرین بهروزرسانی: ۲ آبان ۱۴۰۴
التهاب چشم میتواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله آلرژی، عفونت، جراحت، یا عملهای جراحی باشد و باعث ناراحتی و در برخی موارد، آسیب به بینایی شود. در چنین شرایطی، داروهای ضد التهاب نقش حیاتی ایفا میکنند. قطره چشم دگزامتازون یکی از رایجترین و موثرترین کورتیکواستروئیدهای چشمی است که به دلیل خواص ضد التهابی قوی خود، به طور گستردهای در چشمپزشکی مورد استفاده قرار میگیرد. این مقاله به بررسی جامع قطره دگزامتازون چشمی، کاربردها، نحوه عملکرد، و نکات مهم در استفاده از آن میپردازد.
قطره چشم دگزامتازون چیست؟
قطره چشم دگزامتازون (Dexamethasone Ophthalmic Solution) یک داروی کورتیکواستروئیدی است که برای کاهش التهاب و تورم در چشم استفاده میشود. دگزامتازون یک کورتیکواستروئید سنتتیک با قدرت بالا است که با سرکوب پاسخهای التهابی و ایمنی بدن، به تسکین علائم التهاب چشم کمک میکند. این قطره اغلب پس از جراحیهای چشمی، در موارد آلرژیهای شدید چشمی، یا در برخی بیماریهای التهابی غیرعفونی چشم تجویز میشود.
خداحافظی با عینک در یک روز!
با جدیدترین دستگاههای لیزیک در سال 2025، دیدی شفاف و کامل را تجربه کنید.
دریافت مشاوره رایگانکاربردهای اصلی قطره چشم دگزامتازون
قطره دگزامتازون چشمی در طیف وسیعی از شرایط التهابی چشم کاربرد دارد. ازجمله:
- پس از جراحیهای چشمی: برای کاهش التهاب و تسریع روند بهبود پس از عملهایی مانند جراحی آب مروارید (کاتاراکت) یا جراحیهای لیزری چشم.
- آلرژیهای چشمی شدید: در مواردی که آلرژیهای فصلی یا مزمن باعث التهاب شدید و ناراحتی چشم میشوند و آنتیهیستامینهای چشمی به تنهایی کافی نیستند.
- یووئیت (Uveitis): التهاب لایه میانی چشم (یووه) که میتواند باعث درد، قرمزی و کاهش بینایی شود. دگزامتازون به کنترل این التهاب کمک میکند.
- کراتیت غیرعفونی: برخی انواع التهاب قرنیه که ناشی از عفونت نیستند، مانند کراتیت ناشی از ضربه یا برخی بیماریهای خودایمنی.
- التهاب ملتحمه (Conjunctivitis) غیرعفونی: در مواردی که التهاب ملتحمه به دلیل تحریکات شیمیایی، آلرژیهای شدید یا عوامل غیرعفونی دیگر رخ میدهد.
توجه داشته باشید که قطره دگزامتازون چشمی برای عفونتهای چشمی (به جز در برخی موارد خاص که همراه با آنتیبیوتیک تجویز میشود) مناسب نیست، زیرا میتواند سیستم ایمنی چشم را سرکوب کرده و عفونت را بدتر کند.
نحوه عملکرد دگزامتازون
دگزامتازون به عنوان یک کورتیکواستروئید، با اتصال به گیرندههای خاص در سلولها عمل میکند. این اتصال باعث تغییر در بیان ژنها شده و منجر به کاهش تولید مواد شیمیایی التهابی مانند پروستاگلاندینها و لکوترینها میشود. همچنین، دگزامتازون باعث کاهش مهاجرت سلولهای التهابی به محل التهاب و کاهش نفوذپذیری عروق خونی میشود که همگی به کاهش تورم، قرمزی، درد و خارش در چشم کمک میکنند.
نحوه صحیح استفاده از قطره چشم دگزامتازون
استفاده صحیح از قطره چشم دگزامتازون برای اثربخشی و کاهش عوارض جانبی ضروری است. همواره دستورالعملهای پزشک و بروشور دارو را با دقت رعایت کنید. مراحل کلی استفاده عبارتند از:
- شستشوی دستها: قبل و بعد از استفاده از قطره، دستهای خود را به طور کامل با آب و صابون بشویید.
- تکان دادن بطری: در صورت لزوم، بطری قطره را به آرامی تکان دهید.
- آمادهسازی چشم: سر خود را کمی به عقب خم کنید و با انگشت اشاره، پلک پایین را به آرامی به سمت پایین بکشید تا یک کیسه کوچک ایجاد شود.
- ریختن قطره: با احتیاط، یک قطره از دارو را درون این کیسه بریزید. مراقب باشید که نوک قطرهچکان با چشم، انگشتان یا هر سطح دیگری تماس پیدا نکند تا از آلودگی جلوگیری شود.
- بستن چشم: چشم خود را به آرامی برای 1 تا 2 دقیقه ببندید تا قطره به طور یکنواخت پخش شود و سپس گوشه داخلی چشم را به آرامی فشار دهید تا جذب سیستمیک دارو کاهش یابد.
- تکرار دوز: دوز و فواصل مصرف را دقیقاً طبق تجویز پزشک رعایت کنید. معمولاً دوز در ابتدا بالاتر است و به تدریج کاهش مییابد.
- کامل کردن دوره درمان: دوره کامل درمان را طبق دستور پزشک تکمیل کنید، حتی اگر علائم بهبود یافتند. قطع ناگهانی کورتیکواستروئیدها میتواند منجر به عود التهاب شود.
عوارض جانبی احتمالی قطره دگزامتازون چشمی
مانند تمام داروها، قطره ی چشم دگزامتازون نیز میتواند عوارض جانبی داشته باشد، هرچند همه افراد آنها را تجربه نمیکنند. عوارض جانبی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- افزایش فشار داخل چشمی (گلوکوم): این از جدیترین عوارض مصرف طولانیمدت کورتیکواستروئیدهای چشمی است که میتواند به عصب بینایی آسیب برساند. معاینات منظم توسط پزشک برای پایش فشار چشم ضروری است. این عارضه به خصوص در جوانان مبتلا به نزدیک بینی که تحت عمل جراحی ریفراکتیو (فمتولیزیک، فمتواسمایل، لازک، TransPRK، … ) قرار می گیرند و بیش از 1 تا 2 هفته از دگزامتازون یا بتامتازون استفاده می کنند، حاصل می شود. به همین دلیل، یک هفته پس از مصرف قطره دگزامتازون یا بتامتازون، آن را به داروهای مشابه اما ضعیف تر مثل فلوکورت تبدیل می کنیم.
- تشکیل آب مروارید سابکپسولار خلفی: مصرف طولانیمدت میتواند خطر ابتلا به این نوع آب مروارید را افزایش دهد.
- افزایش خطر عفونتهای چشمی: دگزامتازون با سرکوب سیستم ایمنی، میتواند چشم را در برابر عفونتهای باکتریایی، قارچی و ویروسی آسیبپذیرتر کند.
- سوزش، خارش یا ناراحتی خفیف چشم پس از مصرف و خشکی چشم
- تاری دید موقت
- احساس وجود جسم خارجی در چشم
در صورت بروز هرگونه عارضه جانبی شدید یا پایدار، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
نکات مهم و هشدارها
- مصرف فقط با تجویز پزشک: قطره دگزامتازون چشمی یک داروی تجویزی است و نباید بدون تشخیص و نظارت پزشک استفاده شود.
- معاینات منظم چشمپزشکی: در صورت مصرف طولانیمدت، انجام معاینات منظم چشمپزشکی برای پایش فشار داخل چشمی و بررسی لنز چشم (عدسی) ضروری است.
- عدم مصرف در عفونتهای فعال: این قطره نباید در حضور عفونتهای باکتریایی، قارچی یا ویروسی فعال و درماننشده چشم استفاده شود، مگر اینکه پزشک آن را به همراه داروهای ضد عفونت مناسب تجویز کند.
- لنزهای تماسی: در طول دوره درمان با این قطره، از مصرف لنزهای تماسی خودداری کنید، مگر اینکه پزشک دستور دیگری بدهد. مواد نگهدارنده در قطره میتواند توسط لنزها جذب شده و باعث تحریک شود.
- بارداری و شیردهی: قبل از مصرف قطره ی چشم دگزامتازون در دوران بارداری یا شیردهی، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
- تداخلات دارویی: در مورد تمام داروهایی که مصرف میکنید، به پزشک خود اطلاع دهید.
- رانندگی و کار با ماشینآلات: از آنجایی که قطره چشم دگزامتازون میتواند باعث تاری دید موقت شود، تا زمانی که بینایی شما به حالت عادی بازنگشته است، از رانندگی یا کار با ماشینآلات خودداری کنید.
پرسشهای متداول درباره قطره دگزامتازون چشمی
1. قطره چشم دگزامتازون برای چه بیماریهایی استفاده میشود؟
این قطره چشمی برای کاهش التهاب و تورم در چشم، از جمله پس از جراحیهای چشمی، در موارد آلرژیهای شدید چشمی، یووئیت و برخی کراتیتهای غیرعفونی استفاده میشود.
2. آیا قطره چشم دگزامتازون برای عفونتهای چشمی مناسب است؟
خیر، قطره دگزامتازون چشمی به تنهایی برای درمان عفونتهای چشمی مناسب نیست و حتی میتواند عفونت را بدتر کند. این قطره فقط باید در شرایط التهابی و با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
3. آیا مصرف قطره چشم دگزامتازون عوارض جانبی جدی دارد؟
مصرف طولانیمدت قطره دگزامتازون چشمی میتواند منجر به افزایش فشار داخل چشمی (گلوکوم) و تشکیل آب مروارید شود. بنابراین، نظارت دقیق پزشکی در طول درمان ضروری است.
4. مدت زمان استفاده از قطره چشم دگزامتازون چقدر است؟
مدت زمان استفاده از قطره ی چشم دگزامتازون بسته به شرایط بالینی و پاسخ بیمار متفاوت است و توسط پزشک تعیین میشود. مهم است که دوره درمان را طبق دستور پزشک کامل کنید.
5. آیا میتوانم در حین استفاده از قطره چشم دگزامتازون از لنز تماسی استفاده کنم؟
خیر، توصیه میشود در طول درمان با قطره ی چشمی دگزامتازون از لنزهای تماسی استفاده نکنید، مگر اینکه پزشک به شما دستور دیگری بدهد.
6. اگر یک دوز از قطره چشم دگزامتازون را فراموش کردم، چه کار کنم؟
چنانچه یک دوز را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر زمان دوز بعدی نزدیک است، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید و برنامه دوز منظم خود را ادامه دهید. هرگز دوز را دو برابر نکنید.
خداحافظی با عینک در یک روز!
با جدیدترین دستگاههای لیزیک در سال 2025، دیدی شفاف و کامل را تجربه کنید.
دریافت مشاوره رایگاننتیجهگیری
قطره چشم دگزامتازون یک داروی قدرتمند و موثر در کنترل التهاب چشمی است که در شرایط مختلف بالینی کاربرد دارد. با این حال، به دلیل پتانسیل عوارض جانبی جدی، استفاده از آن باید همواره تحت نظارت و با تجویز پزشک باشد. رعایت دقیق دستورالعملها و انجام معاینات منظم چشمپزشکی برای اطمینان از اثربخشی و ایمنی درمان حیاتی است. علی رغم عوارض ذکر شده در این مقاله، قطره های استروئید مثل دگزامتازون، بتامتازون و پردنیزولون در بسیاری از بیماری های جدی چشم نقش درمانی اصلی دارند و در صورت تجویز پزشک،، نباید در مصرف آنها کوتاهی کرد.
از همراهی شما عزیزان صمیمانه سپاسگزاریم.
این مقاله توسط دکتر ماندانا احمدی بازبینی و صحت علمی آن تایید گردیده است.
