بلفاریت چیست؟ التهاب پلک چشم و هر آنچه باید بدانید

مقدمه

چشم‌ها، همواره نیازمند مراقبت و توجه ویژه هستند. اما گاهی اوقات، این اعضای حساس دچار مشکلاتی می‌شوند که می‌توانند آزاردهنده و نگران‌کننده باشند. یکی از این مشکلات شایع، بلفاریت یا التهاب لبه پلک است که می‌تواند افراد در هر سنی را درگیر کند. “بلفاریت چیست؟” پرسشی رایج است که بسیاری از افراد به دنبال پاسخ آن هستند. در این مقاله، به طور جامع به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

بلفاریت چیست؟

به زبان ساده، التهاب و تورم لبه پلک‌ها، به‌ویژه در ناحیه مژه‌ها، بلفاریت نامیده می‌شود. این عارضه معمولاً مزمن بوده و می‌تواند با دوره‌های بهبودی و تشدید علائم همراه باشد. درک دقیق بلفاریت و عوامل مؤثر در بروز آن، کلید اصلی مدیریت و درمان این بیماری محسوب می‌شود. بلفاریت، در صورت عدم درمان مناسب، می‌تواند منجر به عوارض ناخوشایندی برای چشم‌ها شود.

علل ایجاد بلفاریت چیست؟

علت دقیق بلفاریت همیشه مشخص نیست، اما عوامل متعددی می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند. از جمله مهم‌ترین علل بلفاریت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عفونت‌های باکتریایی: یکی از شایع‌ترین علل بلفاریت، عفونت‌های باکتریایی به‌ویژه با باکتری استافیلوکوک هستند. این باکتری‌ها به طور طبیعی روی پوست و پلک‌ها وجود دارند، اما در شرایط خاص، می‌توانند تکثیر یافته و باعث التهاب شوند.
• مشکلات غدد چربی پلک (غدد میبومین): غدد میبومین در لبه پلک‌ها قرار دارند و چربی‌ای ترشح می‌کنند که به حفظ رطوبت چشم و جلوگیری از تبخیر اشک کمک می‌کند. اختلال در عملکرد این غدد و تولید بیش از حد یا مسدود شدن آن‌ها، می‌تواند منجر به بلفاریت شود.
• شوره سر و ابرو (درماتیت سبورئیک): درماتیت سبورئیک یک بیماری پوستی شایع است که می‌تواند باعث قرمزی، پوسته‌پوسته شدن و خارش پوست سر، ابروها و پلک‌ها شود. درگیری پلک‌ها در این بیماری می‌تواند یکی از علل بلفاریت باشد.
• آلرژی: واکنش‌های آلرژیک به مواد آرایشی، لنز های تماسی، قطره‌های چشمی و سایر مواد محرک، می‌توانند باعث التهاب پلک‌ها و بروز بلفاریت شوند.
• مایت دمودکس: مایت دمودکس، انگل‌های میکروسکوپی هستند که به طور طبیعی روی پوست انسان زندگی می‌کنند. افزایش جمعیت این انگل‌ها در ناحیه پلک‌ها می‌تواند در برخی موارد باعث بلفاریت شود.
• خشکی چشم: خشکی چشم مزمن نیز می‌تواند به تحریک و التهاب پلک‌ها منجر شده و در بروز بلفاریت نقش داشته باشد.

در بسیاری از موارد، بلفاریت ناشی از ترکیبی از عوامل فوق است. شناسایی علت یا علل زمینه‌ای بلفاریت در تعیین بهترین روش درمانی بسیار مهم است.

علائم بلفاریت چیست؟

علائم بلفاریت می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و ممکن است به صورت دوره‌ای تشدید و بهبود یابد. شایع‌ترین علائم بلفاریت عبارتند از:

• قرمزی و تورم پلک‌ها: پلک‌ها، به خصوص لبه پلک‌ها، قرمز و متورم می‌شوند.
• خارش و سوزش چشم: احساس خارش، سوزش و تحریک در چشم‌ها شایع است.
• احساس وجود جسم خارجی در چشم: ممکن است فرد احساس کند چیزی مانند شن یا ریگ در چشمش وجود دارد.
• ریزش اشک: بلفاریت می‌تواند باعث افزایش تولید اشک و ریزش اشک بیش از حد شود.
• پوسته‌پوسته شدن لبه پلک‌ها: پوسته‌های شبیه شوره در اطراف مژه‌ها و لبه پلک‌ها ایجاد می‌شود.
• چسبیدن پلک‌ها به هم هنگام بیدار شدن از خواب: ترشحات چشم می‌تواند باعث چسبیدن پلک‌ها به هم در صبح شود.
• از دست دادن مژه‌ها یا رشد غیرطبیعی مژه‌ها: در موارد شدید و مزمن بلفاریت، ممکن است مژه‌ها ریزش پیدا کنند یا به صورت غیرطبیعی رشد کنند.
• تاری دید: در برخی موارد، بلفاریت می‌تواند باعث تاری دید موقت شود.

شدت و نوع علائم بلفاریت می‌تواند بسته به نوع بلفاریت (قدامی یا خلفی) و علت زمینه‌ای آن متفاوت باشد. در صورت تجربه هر یک از این علائم، مراجعه به چشم پزشک برای تشخیص دقیق بلفاریت و دریافت درمان مناسب ضروری است.

راه تشخیص بلفاریت چیست؟

تشخیص بلفاریت معمولاً توسط چشم پزشک و بر اساس معاینه بالینی انجام می‌شود. در طی معاینه، پزشک به دقت پلک‌ها، مژه‌ها و سطح چشم را بررسی می‌کند. برای تشخیص بلفاریت و تعیین نوع آن، پزشک ممکن است از روش های زیر استفاده نماید:

• بررسی تاریخچه پزشکی بیمار: پزشک در مورد علائم، سابقه بیماری‌های پوستی، آلرژی‌ها و داروهای مصرفی بیمار سؤال می‌کند.
• معاینه پلک‌ها و مژه‌ها با استفاده از بزرگنمایی: پزشک با استفاده از میکروسکوپ چشمی (اسلیت لامپ) لبه پلک‌ها، مژه‌ها و غدد میبومین را به دقت بررسی می‌کند تا علائم بلفاریت را تشخیص دهد.
• نمونه‌برداری از ترشحات پلک (در موارد خاص): در موارد مشکوک به عفونت باکتریایی یا قارچی، پزشک ممکن است نمونه‌ای از ترشحات پلک برای بررسی آزمایشگاهی ارسال کند. همچنین برای بررسی انگل مژه ( دمودکس)، یک مژه برداشته می شود و حرکات انگل زیر میکروسکوپ دیده می شود.
• بررسی خشکی چشم: از آنجایی که خشکی چشم می‌تواند با بلفاریت مرتبط باشد، پزشک ممکن است تست‌هایی برای ارزیابی خشکی چشم انجام دهد.

تشخیص دقیق بلفاریت و تعیین نوع و علت زمینه‌ای آن، به پزشک کمک می‌کند تا بهترین روش درمانی را برای بیمار انتخاب کند.

راه درمان بلفاریت چیست؟

درمان بلفاریت معمولاً شامل ترکیبی از اقدامات بهداشتی پلک و داروهای موضعی است. هدف اصلی درمان بلفاریت، کاهش التهاب، کنترل علائم و جلوگیری از عوارض آن است. روش‌های درمان بلفاریت عبارتند از:

بهداشت پلک: بهداشت پلک، رکن اصلی درمان بلفاریت است و شامل مراحل زیر می‌شود:

• کمپرس گرم: قرار دادن کمپرس گرم (مانند دستمال تمیز و مرطوب گرم) روی پلک‌ها به مدت 5 تا 10 دقیقه، چند بار در روز، به نرم شدن پوسته‌ها و باز شدن غدد چربی پلک کمک می‌کند.
• شستشوی پلک: پس از کمپرس گرم، پلک‌ها را به آرامی با شامپو بچه رقیق شده یا محلول‌های مخصوص شستشوی پلک، با استفاده از گوش پاک‌کن یا دستمال تمیز، تمیز کنید. این کار به برداشتن پوسته‌ها و ترشحات از لبه پلک‌ها کمک می‌کند.
• ماساژ پلک: پس از شستشو، پلک‌ها را به آرامی ماساژ دهید تا به تخلیه ترشحات غدد میبومین کمک شود.

داروهای موضعی: بسته به شدت و علت بلفاریت، پزشک ممکن است داروهای موضعی زیر را تجویز کند:

• آنتی‌بیوتیک‌ها: در صورت وجود عفونت باکتریایی، قطره یا پماد آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود.
• کورتیکواستروئیدها: قطره یا پماد کورتیکواستروئید (ضدالتهاب) ممکن است برای کاهش التهاب و خارش پلک‌ها تجویز شود. مصرف کورتیکواستروئیدها باید تحت نظر پزشک باشد.
• اشک مصنوعی: در صورت خشکی چشم همراه با بلفاریت، استفاده از قطره های اشک مصنوعی برای مرطوب نگه داشتن چشم‌ها توصیه می‌شود.
• پمادهای آنتی‌بیوتیک و استروئیدی ترکیبی: در برخی موارد، پزشک ممکن است پمادهای ترکیبی حاوی آنتی‌بیوتیک و کورتیکواستروئید را تجویز کند.

درمان‌های دیگر: در موارد خاص و مقاوم به درمان، پزشک ممکن است درمان‌های دیگری را انتخاب کن؛ ازجمله:

• آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی: در بلفاریت های شدید و مقاوم به درمان موضعی، آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی ممکن است تجویز شوند.
• داروهای ضدالتهاب خوراکی: در موارد بلفاریت ناشی از بیماری‌های التهابی مانند درماتیت سبورئیک، داروهای ضدالتهاب خوراکی ممکن است مفید باشند.
• درمان مایت دمودکس: در صورت تشخیص بلفاریت ناشی از مایت دمودکس، درمان‌های خاص برای از بین بردن این انگل‌ها تجویز می‌شوند.

درمان بلفاریت معمولاً یک فرآیند طولانی‌مدت است و نیاز به صبر و پیگیری دارد. بهداشت منظم پلک‌ها، حتی پس از بهبود علائم، برای جلوگیری از عود بیماری و مدیریت بلفاریت ضروری است.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت تجربه هر یک از علائم بلفاریت که در بالا ذکر شد، به‌ویژه اگر علائم شدید باشند یا با درمان‌های خانگی بهبود نیابند، مراجعه به چشم پزشک ضروری است. همچنین در صورت بروز علائم زیر، فوراً به پزشک مراجعه کنید:

• درد چشم شدید
• تغییرات ناگهانی در بینایی
• عدم بهبود علائم با درمان‌های خانگی پس از چند هفته
• تشدید ناگهانی علائم بلفاریت

چشم پزشک می‌تواند با تشخیص دقیق بلفاریت و تعیین علت زمینه‌ای آن، بهترین روش درمانی را برای شما تجویز نموده و از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری کند.

سخن پایانی

بلفاریت عارضه‌ای شایع اما قابل مدیریت است. با رعایت بهداشت پلک‌ها، پیروی از دستورات پزشک و پیگیری منظم، می‌توان علائم بلفاریت را کنترل کرده و از عوارض آن پیشگیری نمود. از همراهی شما عزیزان، صمیمانه سپاسگزاریم.

درباره دکتر ماندانا احمدی

من دکتر ماندانا احمدی هستم، دارای فوق تخصص پیوند قرنیه، سگمان قدامی و لیزیک. فارغ التحصیل پزشکی عمومی دانشگاه شهید بهشتی سال ۱۳۷۲ با رتبه ی ممتاز (یک در صد نخبگان) که اکنون پس از 25 سال فعالیت و انجام جراحی های بی شمار در خدمت شما مردم عزیز می باشم.