کارگذاری لنزهای فیکیک

مقدمه

بینایی یکی از مهمترین حواس پنجگانه انسان است که نقشی حیاتی در درک ما از دنیای اطراف ایفا می‌کند. عیوب انکساری مانند نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم از جمله شایع‌ترین مشکلات چشمی هستند که می‌توانند وضوح دید را مختل کرده و نیاز به استفاده از عینک یا لنزهای تماسی را ایجاد کنند. خوشبختانه، پیشرفت‌های چشمگیر در علم پزشکی و جراحی چشم، راهکارهای نوینی برای اصلاح عیوب انکساری و رهایی از وابستگی به عینک و لنز تماسی ارائه کرده است. یکی از این روش‌های نوین، کارگذاری لنزهای فیکیک (Phakic Intraocular Lenses) است که در سال‌های اخیر به عنوان جایگزینی ایمن و موثر برای روش‌هایی مانند لیزیک مطرح شده است.

لنز داخل چشمی فیکیک چیست؟

لنزهای فیکیک، نوعی لنز داخل چشمی (IOL) هستند که در داخل چشم کاشته می‌شوند تا عیوب انکساری را اصلاح کنند. برخلاف لنزهای مورد استفاده در جراحی آب مروارید که جایگزین عدسی طبیعی چشم می‌شوند، انواع لنز داخل چشمی فیکیک بدون نیاز به برداشتن عدسی طبیعی در چشم قرار داده می‌شوند. این لنزها از مواد زیست‌سازگار ساخته شده‌اند و به طور دائمی در چشم باقی می‌مانند.

انواع لنزهای داخل چشمی فیکیک:

لنزهای داخل چشمی فیکیک به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

1. لنز داخل چشمی فیکیک اتاق قدامی (Anterior Chamber Phakic IOLs): این نوع لنزها در جلوی عنبیه (بخش رنگی چشم) و پشت قرنیه قرار داده می‌شوند.
2. لنز داخل چشمی فیکیک اتاق خلفی (Posterior Chamber Phakic IOLs): این نوع لنزها در پشت عنبیه و جلوی عدسی طبیعی چشم قرار داده می‌شوند. یکی از معروف‌ترین انواع لنزهای فیکیک اتاق خلفی، لنز ICL (Implantable Collamer Lens) است که از ماده‌ای به نام کولامر (Collamer) که نوعی کلاژن مصنوعی است، ساخته شده و سازگاری بالایی با بافت‌های چشم دارد.

مزایای کارگذاری لنزهای فیکیک

مهمترین مزایای کارگذاری لنز داخل چشمی فیکیک عبارتنداز:

• اصلاح طیف وسیعی از عیوب انکساری: لنزهای فیکیک می‌توانند نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم را در درجات مختلف (حتی درجات بالا که ممکن است با سایر روش‌های جراحی قابل اصلاح نباشند)، درمان کنند.
• حفظ عدسی طبیعی چشم: برخلاف جراحی آب مروارید، در این روش عدسی طبیعی چشم دست نخورده باقی می‌ماند و این امر به حفظ توانایی تطابق چشم و دید واضح در فواصل مختلف کمک می‌کند.
• قابلیت برگشت پذیری: در صورت نیاز، می‌توان لنز داخل چشمی فیکیک را از چشم خارج کرد؛ که این امر مزیت مهمی نسبت به روش‌هایی مانند لیزیک است که تغییرات دائمی در قرنیه ایجاد می‌کنند.
• کیفیت دید عالی: لنزهای داخل چشمی فیکیک می‌توانند کیفیت دید بسیار خوبی را، به ویژه در شرایط کم نور، فراهم کنند.
• مناسب برای افراد با قرنیه نازک: افرادی که به دلیل نازکی قرنیه، کاندید مناسبی برای انواع عمل لیزیک چشم نیستند، می‌توانند از مزایای کارگذاری لنز داخل چشمی فیکیک بهره‌مند شوند.
• دوره نقاهت کوتاه: دوره بهبودی پس از کارگذاری لنز داخل چشمی فیکیک (بخصوص لنز ICL) معمولاً کوتاه است و بیماران می‌توانند به سرعت به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند.
• کاهش خطر خشکی چشم: کارگذاری لنز داخل چشمی فیکیک معمولاً منجر به خشکی چشم نمی‌شود؛ که این امر برای افرادی که از خشکی چشم رنج می‌برند، بسیار حائز اهمیت است.

معایب کارگذاری لنزهای فیکیک

• هزینه بالا: هزینه کارگذاری لنزهای داخل چشمی فیکیک معمولاً بیشتر از سایر روش‌های جراحی اصلاح عیوب انکساری است.
• نیاز به جراحی: این روش یک عمل جراحی است و مانند هر عمل جراحی دیگری، دارای خطرات و عوارض احتمالی است؛ هرچند این عوارض نادر هستند.
• احتمال افزایش فشار داخل چشم: در موارد نادر، ممکن است کارگذاری این لنزها منجر به افزایش فشار چشم شود که این مسئله نیاز به درمان دارویی یا جراحی دارد.
• احتمال بروز آب مروارید: در دراز مدت، احتمال بروز آب مروارید در افراد دارای لنز فیکیک کمی بیشتر از افراد عادی است. این موضوع در لنزهای نسل جدید EVO ICL بسیار نادر است.
• نیاز به معاینات منظم: پس از کارگذاری این لنزها، لازم است بیمار به طور منظم و هر سال یکبار توسط چشم پزشک معاینه شود تا از سلامت چشم و عملکرد لنز اطمینان حاصل شود.

چه کسانی کاندیدای مناسبی برای کارگذاری لنز داخل چشمی فیکیک هستند؟

کارگذاری لنزداخل چشمی فیکیک برای افراد زیر مناسب است:

• افراد بین 21 تا 45 سال (در برخی موارد تا 50 سال) با عیوب انکساری پایدار (عدم تغییر قابل توجه در نمره چشم طی حداقل یک سال).
• افراد دارای نزدیک بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم متوسط تا شدید که با عینک یا لنز تماسی به خوبی اصلاح نمی‌شوند.
• افراد دارای قرنیه نازک یا نامنظم که کاندید مناسبی برای انواع عمل لیزیک (فمتولیزیک، فمتواسمایل، لازک، PRK، TransPRK) نیستند.
• افراد دارای خشکی چشم که مایل به انجام عمل جراحی لیزیک نیستند.
• افرادی که به دنبال روشی برگشت‌پذیر برای اصلاح عیوب انکساری خود هستند.

چه کسانی کاندیدای مناسبی برای کارگذاری لنزهای فیکیک نیستند؟

• افراد مبتلا به بیماری‌های چشمی مانند آب سیاه (گلوکوم)، آب مروارید، التهاب داخل چشمی (یووئیت) یا بیماری‌های شبکیه.
• بانوان باردار یا شیرده.
• افراد دارای بیماری‌های سیستمیک کنترل نشده مانند دیابت یا بیماری‌های خودایمنی.
• افرادی که عمق چشم کافی برای کارگذاری این لنزها ندارند.

مراحل کارگذاری لنز داخل چشمی فیکیک چیست؟

1. معاینه کامل چشم: قبل از انجام عمل، چشم پزشک معاینه کاملی از چشم بیمار انجام می‌دهد تا از سلامت چشم و مناسب بودن بیمار برای این عمل اطمینان حاصل کند. این معاینات شامل اندازه‌گیری نمره چشم، ضخامت قرنیه، عمق اتاق قدامی و نیز بررسی وضعیت عدسی طبیعی و شبکیه است.
2. انتخاب نوع و اندازه لنز: بر اساس نتایج معاینات، چشم پزشک نوع و اندازه مناسب لنز فیکیک را برای بیمار انتخاب می‌کند. در مورد لنز ICL محاسبات بسیار دقیق و لنز به صورت اختصاصی توسط کمپانی Staar Surgical آمریکا ساخته می شود.
3. جراحی: عمل کارگذاری لنز داخل چشمی فیکیک معمولاً تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و حدود 15 تا 30 دقیقه طول می‌کشد. در طول عمل، جراح یک برش کوچک در قرنیه ایجاد نموده و لنز را از طریق این برش وارد چشم می‌کند. سپس لنز در محل مناسب خود در اتاق قدامی یا خلفی قرار داده می‌شود. در نهایت، برش قرنیه با بخیه یا بدون بخیه بسته می‌شود.
4. دوره نقاهت: پس از عمل، بیمار معمولاً می‌تواند به خانه بازگردد. ممکن است در چند روز اول پس از عمل، تاری دید، حساسیت به نور و احساس جسم خارجی در چشم وجود داشته باشد که این علائم به تدریج برطرف می‌شوند. استفاده از قطره‌های چشمی تجویز شده توسط پزشک و رعایت توصیه‌های بعد از عمل برای بهبودی سریع و جلوگیری از عوارض ضروری هستند. در جراحی کارگذاری لنز ICL دوره نقاهت در حد چند ساعت است و بهبود وضعیت بینایی حتی از فمتولیزیک نیز سریع تر است.

مراقبت‌های بعد از عمل جراحی کارگذاری لنز فیکیک

• استفاده از قطره‌های چشمی تجویز شده توسط پزشک به طور منظم.
• اجتناب از مالیدن چشم‌ها.
• استفاده از عینک آفتابی بعد از عمل ضروری نیست.
• اجتناب از فعالیت‌های سنگین و ورزش‌های شدید در چند هفته اول پس از عمل که در لنز ICL در حد یک هفته بیشتر نیست.
• مراجعه منظم به چشم پزشک برای معاینات دوره‌ای که شامل روز اول، هفته اول، بعد از یک ماه، بعد از 6 ماه و سپس سالیانه یک مرتبه تا چند سال است.

هزینه کارگذاری لنزهای فیکیک چقدر است؟

هزینه کارگذاری لنزهای داخل چشمی فیکیک به عوامل مختلفی مانند نوع و برند لنز، مهارت و تجربه جراح، محل جغرافیایی و هزینه‌های بیمارستان یا کلینیک بستگی دارد. به طور کلی، این عمل جراحی نسبت به سایر روش‌های اصلاح عیوب انکساری مانند لیزیک و PRK گران‌تر است. لنزهای فیکیک به دلار وارد کشور می شوند اما تا به امروز (اسفند 1403) با نرخ دلار 4200 تومان وارد شده اند که امیدواریم در سال 1404 نیز ارز ترجیحی برای این لنزها برداشته نشود.

پرسش‌های متداول

آیا کارگذاری لنز داخل چشمی فیکیک درد دارد؟

خیر، این عمل جراحی معمولاً تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و بیمار در طول عمل دردی احساس نمی‌کند. ممکن است پس از عمل، کمی سوزش یا احساس جسم خارجی در چشم وجود داشته باشد که این مسئله با استفاده از قطره‌های چشمی تجویز شده توسط پزشک قابل کنترل است.

چه مدت طول می‌کشد تا دید بعد از عمل کامل شود؟

درخصوص لنز ICL دید بلافاصله پس از عمل بهبود می‌یابد، اما ممکن است در روزهای اول حلقه هایی جلوی چشم دیده شود. درمورد لنز Artisan چون چشم بخیه می خورد، حداقل بهبود کامل دید 2 ماه طول می‌کشد.

آیا می‌توان بعد از کارگذاری لنزهای فیکیک رانندگی کرد؟

بله، پس از اینکه دید به طور کامل تثبیت شد و پزشک اجازه داد، می‌توان رانندگی کرد.

آیا می‌توان بعد از کارگذاری لنزهای داخل چشمی فیکیک از لنز تماسی استفاده کرد؟

خیر، پس از کارگذاری این لنزها، دیگر نیازی به استفاده از لنز تماسی نیست.

آیا لنزهای فیکیک قابل تعویض هستند؟

بله، در صورت نیاز می‌توان لنزهای فیکیک را از چشم خارج نموده و در صورت تمایل، لنز جدیدی جایگزین آن کرد.

آیا کارگذاری لنزهای داخل چشمی فیکیک خطر نابینایی دارد؟

خطر نابینایی در این عمل جراحی بسیار نادر است.

آیا کارگذاری لنز داخل چشمی فیکیک تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد؟

بسته به نوع بیمه و شرایط آن، ممکن است بخشی از هزینه این عمل جراحی تحت پوشش بیمه قرار گیرد. اما معمولا تمام هزینه ها را بیمه پرداخت نمی کند.

سخن پایانی

کارگذاری لنزهای داخل چشمی فیکیک یک روش ایمن، موثر و برگشت‌پذیر برای اصلاح عیوب انکساری و رهایی از وابستگی به عینک و لنز تماسی است. این روش به ویژه برای افرادی که به دلیل نازکی قرنیه یا خشکی چشم، کاندید مناسبی برای عمل حذف عینک لیزری نیستند، می‌تواند گزینه بسیار مناسبی باشد. با این حال، محاسبات، اندازه گیری و کارگذاری این لنزها (بخصوص لنز ICL) نیاز به دقت و تخصص بالا و مدارک تاییدیه از شرکت Staar را دارد. بنابراین لازم است قبل از تصمیم‌گیری برای انجام این عمل، به طور کامل توسط چشم پزشک بررسی و با بیمار در میان گذاشته شوند. انتخاب یک جراح مجرب و ماهر و رعایت دقیق توصیه‌های بعد از عمل، نقش مهمی در موفقیت‌آمیز بودن این عمل و دستیابی به بهترین نتیجه ممکن دارد.

از همراهی شما عزیزان صمیمانه سپاسگزاریم.

درباره دکتر ماندانا احمدی

من دکتر ماندانا احمدی هستم، دارای فوق تخصص پیوند قرنیه، سگمان قدامی و لیزیک. فارغ التحصیل پزشکی عمومی دانشگاه شهید بهشتی سال ۱۳۷۲ با رتبه ی ممتاز (یک در صد نخبگان) که اکنون پس از 25 سال فعالیت و انجام جراحی های بی شمار در خدمت شما مردم عزیز می باشم.