روش های پیشگیری از عینکی شدن: آیا میتوان از ضعف بینایی جلوگیری کرد؟
آخرین بهروزرسانی: ۱۹ شهریور ۱۴۰۴
عینک، گرچه برای بسیاری از افراد وسیلهای برای بهبود دید و حتی بخشی از استایل شخصی است، اما اغلب افراد ترجیح میدهند تا حد امکان از آن بینیاز باشند. سوالی که برای بسیاری مطرح میشود این است که آیا واقعا روش های پیشگیری از عینکی شدن وجود دارد؟ اگرچه عوامل ژنتیکی نقش قابل توجهی در بروز عیوب انکساری مانند نزدیکبینی، دوربینی و آستیگماتیسم دارند، اما تحقیقات نشان میدهد که برخی اقدامات و تغییرات در سبک زندگی میتواند به تاخیر انداختن یا حتی کاهش احتمال نیاز به عینک، بهویژه در دوران کودکی، کمک کند.
خاطرنشان می کنیم که بر طبق آمار جهانی تا سال 2050، تقریبا همه ی دانشجویان در سرتاسر دنیا عینکی خواهند بود.
خداحافظی با عینک در یک روز!
با جدیدترین دستگاههای لیزیک در سال 2025، دیدی شفاف و کامل را تجربه کنید.
دریافت مشاوره رایگاندر این مقاله به بررسی جامع این راهکارها و بهخصوص روشهای پیشگیری از عینکی شدن به خصوص در کودکان خواهیم پرداخت.
با ما همراه باشید.
درک دلایل نیاز به عینک
قبل از پرداختن به روش های پیشگیری از عینکی شدن، بهتر است ابتدا بفهمیم چرا برخی افراد به عینک نیاز پیدا میکنند. شایعترین دلیل، وجود عیوب انکساری است. در یک چشم سالم، نور پس از عبور از قرنیه و عدسی، دقیقا روی شبکیه متمرکز میشود و تصویر واضحی ایجاد میکند. اما در افرادی که دچار عیوب انکساری هستند، این اتفاق به درستی رخ نمیدهد:
- نزدیکبینی (میوپی): نور در جلوی شبکیه متمرکز میشود و اشیای دور تار به نظر میرسند.
- دوربینی (هایپروپی): نور در پشت شبکیه متمرکز میشود و اشیای نزدیک تار دیده میشوند.
- آستیگماتیسم: به دلیل شکل نامنظم قرنیه یا عدسی، نور در چند نقطه مختلف متمرکز میشود و دید فرد در همه فواصل تار و نامشخص است.
علاوه بر این، با افزایش سن، بسیاری از افراد دچار پیرچشمی میشوند که در آن، توانایی عدسی چشم برای تمرکز بر روی اشیای نزدیک کاهش مییابد و نیاز به عینک مطالعه پیدا میکنند. اگرچه جلوگیری کامل از پیرچشمی دشوار است، اما رعایت برخی نکات میتواند به حفظ سلامت کلی چشم کمک کند.
عوامل موثر بر سلامت بینایی و نیاز به عینک
عوامل متعددی بر سلامت بینایی و احتمال نیاز به عینک تاثیرگذار هستند. برخی از این عوامل مانند ژنتیک، خارج از کنترل ما هستند. اگر والدین شما عینکی باشند، احتمال اینکه شما نیز به عینک نیاز پیدا کنید، بیشتر است. با این حال، عوامل محیطی و سبک زندگی نیز نقش بسزایی ایفا میکنند و اینجاست که روش های پیشگیری از عینکی شدن اهمیت پیدا میکنند. استفاده طولانی مدت از نمایشگرهای دیجیتال، مطالعه در نور کم، رژیم غذایی نامناسب و عدم گذراندن وقت کافی در فضای باز، همگی میتوانند بر سلامت چشم تاثیر منفی بگذارند.
روش های پیشگیری از عینکی شدن: راهکارهای عملی
اگرچه نمیتوان تضمین کرد که با انجام برخی کارها هرگز به عینک نیاز پیدا نخواهید کرد، اما رعایت نکات زیر میتواند به حفظ سلامت چشمان شما و کاهش احتمال یا به تاخیر انداختن نیاز به عینک کمک کند. این روشهای پیشگیری از عینکی شدن برای همه سنین، به خصوص کودکان، مفید هستند.
یکی از مهمترین توصیهها، گذراندن زمان کافی در فضای باز است. تحقیقات متعدد نشان دادهاند که کودکانی که زمان بیشتری را در خارج از منزل و در معرض نور طبیعی روز سپری میکنند، کمتر در معرض خطر ابتلا به نزدیکبینی قرار میگیرند. نور خورشید (البته با رعایت نکات ایمنی و عدم نگاه مستقیم به خورشید) به آزادسازی دوپامین در شبکیه کمک میکند که میتواند از رشد بیش از حد طولی کره چشم و در نتیجه نزدیکبینی جلوگیری کند. این یکی از کلیدیترین روش های پیشگیری از عینکی شدن به خصوص در کودکان محسوب میشود.
مورد دیگر، رعایت اصول صحیح هنگام کار با وسایل دیجیتال و مطالعه است. قانون 20-20-20 را به خاطر بسپارید: هر 20 دقیقه کار با صفحه نمایش یا مطالعه، به مدت 20 ثانیه به جسمی در فاصله 20 فوتی (حدود 6 متری) نگاه کنید. این کار به عضلات چشم استراحت داده و از خستگی و فشار بیش از حد بر آنها جلوگیری میکند. همچنین، فاصله مناسب از صفحه نمایش (حدود 50 تا 70 سانتیمتر) و نور کافی و مناسب محیط از اهمیت بالایی برخوردار است. کاهش زمان استفاده غیرضروری از موبایل و تبلت نیز یکی از روش های پیشگیری از عینکی شدن به شمار میرود. به یاد داشته باشید روی صفحه ی تبلت یا کامپیوتر شما نباید نور خورشید بتابد که به چشم شما بازتاب یابد.
تغذیه مناسب نیز در سلامت چشم بیتاثیر نیست. مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین های A،C و E، لوتئین، زآگزانتین و اسیدهای چرب امگا-3 میتواند به حفظ سلامت شبکیه و سایر اجزای چشم کمک کند. سبزیجات برگ سبز تیره مانند اسفناج و کلم، میوه های رنگی مانند هویج و پرتقال و ماهی های چرب مانند سالمون منابع خوبی از این مواد مغذی هستند. این جنبه از روشهای پیشگیری از عینکی شدن اغلب نادیده گرفته میشود.
معاینات منظم چشم پزشکی را فراموش نکنید. بسیاری از مشکلات چشمی در مراحل اولیه علائم واضحی ندارند. مراجعه منظم به چشمپزشک، حتی اگر احساس میکنید دید خوبی دارید، به تشخیص زودهنگام مشکلات احتمالی و شروع درمان مناسب کمک میکند. این امر بهویژه برای کودکان که ممکن است قادر به بیان مشکلات بینایی خود نباشند، حیاتی است و بخشی از رویکرد جامع به روش های پیشگیری از عینکی شدن محسوب میشود.
روش های پیشگیری از عینکی شدن در کودکان
دوران کودکی، دورانی حیاتی برای رشد و تکامل سیستم بینایی است. بنابراین، توجه به روش های پیشگیری از عینکی شدن به خصوص در کودکان از اهمیت ویژهای برخوردار است. همانطور که پیشتر اشاره شد، تشویق کودکان به بازی و فعالیت در فضای باز حداقل به مدت دو ساعت در روز، تاثیر بسزایی در کاهش خطر نزدیکبینی دارد. نور طبیعی روز، حتی در روزهای ابری، مفید است. ثابت شده است که حتی اگر در طول این مدت هیچ فعالیت ورزشی هم وجود نداشته باشد و فقط کودک در خارج از منزل باشد، بازهم احتمال عینکی شدن و یا افزایش شماره کاهش می یابد.
محدود کردن زمان استفاده از وسایل الکترونیکی مانند تبلت، گوشی هوشمند و کامپیوتر برای کودکان بسیار مهم است. آکادمی اطفال آمریکا توصیههای مشخصی برای زمان نمایش برای سنین مختلف دارد. اطمینان حاصل کنید که کودکان هنگام استفاده از این وسایل، فاصله مناسب را رعایت کرده و وقفههای مکرر داشته باشند. آموزش عادات صحیح مطالعه، مانند مطالعه در نور کافی و عدم دراز کشیدن هنگام خواندن، نیز از جمله روش های پیشگیری از عینکی شدن به خصوص در کودکان است. یکی از مشکلات جامعه ی امروزی وادار نمودن کودکان از سنین بسیار کم به یادگیری مهارت هایی مانند زبان دوم، مهارت های نوشتاری در کلاس های متعدد است. این امر در افزایش شیوع نزدیک بینی در کودکان موثر است.
غربالگری بینایی در سنین پایین و معاینات منظم چشمپزشکی برای کودکان ضروری است. اولین معاینه جامع چشمپزشکی معمولاً در حدود 6 ماهگی، سپس در 3 سالگی و قبل از ورود به مدرسه توصیه میشود. این معاینات به تشخیص زودهنگام عیوب انکساری و سایر مشکلات چشمی مانند تنبلی چشم کمک میکند. تشخیص و درمان به موقع میتواند از پیشرفت مشکل و نیاز به نمرات بالاتر عینک در آینده جلوگیری کند.
خداحافظی با عینک در یک روز!
با جدیدترین دستگاههای لیزیک در سال 2025، دیدی شفاف و کامل را تجربه کنید.
دریافت مشاوره رایگانپرسش های متداول
- آیا استفاده از عینک باعث ضعیفتر شدن چشم میشود؟خیر، این یک باور غلط رایج است. در گذشته ی نه چندان دور، توصیه به تجویز عینک با شماره ی کمتر جهت به کارگیری چشم و به اصطلاح عوام جلوگیری از تنبلی چشم وجود داشت. اما امروزه ثابت شده که تجویز کامل شماره چشم، در جلوگیری از افزایش شماره چشم موثر است. عینک صرفاً نور را به درستی روی شبکیه متمرکز میکند تا دید واضحی ایجاد شود. استفاده نکردن از عینک در صورت نیاز، بهخصوص در کودکان، میتواند منجر به خستگی چشم، سردرد و حتی پیشرفت برخی مشکلات مانند تنبلی چشم شود.
- آیا نگاه کردن به صفحه نمایش در تاریکی به چشم آسیب میزند؟نگاه کردن طولانی مدت به صفحه نمایش روشن در یک اتاق تاریک میتواند باعث خستگی و خشکی چشم شود. بهتر است همیشه مقداری نور محیطی وجود داشته باشد تا کنتراست بین صفحه نمایش و محیط اطراف کاهش یابد. این نکته نیز بخشی از روش های پیشگیری از عینکی شدن از طریق کاهش فشار بر چشم است.
- آیا تمرینات چشمی خاصی برای جلوگیری از عینکی شدن وجود دارد؟در حالی که برخی تمرینات چشمی ممکن است به کاهش خستگی چشم کمک کنند، شواهد علمی معتبری مبنی بر اینکه این تمرینات میتوانند از بروز یا پیشرفت عیوب انکساری جلوگیری نموده و نیاز به عینک را برطرف کنند، وجود ندارد. بهترین راهکارها همان مواردی هستند که در مقاله ذکر شد.
- از چه سنی باید نگران عینکی شدن فرزندم باشم؟نزدیکبینی معمولاً در سنین مدرسه شروع شده و میتواند تا اوایل بزرگسالی پیشرفت کند. بنابراین، توجه به روش های پیشگیری از عینکی شدن به خصوص در کودکان از سنین پایین اهمیت دارد. معاینات منظم چشمپزشکی از دوران نوزادی و پیشدبستانی توصیه میشود.
سخن پایانی
در حالی که نمیتوان به طور کامل از نیاز به عینک در همه افراد جلوگیری کرد، بهویژه با توجه به نقش عوامل ژنتیکی، اتخاذ روش های پیشگیری از عینکی شدن میتواند به طور قابل توجهی به حفظ سلامت بینایی و کاهش احتمال یا به تاخیر انداختن نیاز به عینک، بهویژه در کودکان، کمک کند. گذراندن زمان کافی در فضای باز، رعایت اصول صحیح هنگام کار با وسایل دیجیتال، تغذیه مناسب و معاینات منظم چشمپزشکی، سنگ بنای مراقبت از چشمان شما و فرزندانتان است. با آگاهی و بهکارگیری این راهکارها، میتوانیم گام مهمی در جهت حفظ نعمت بینایی برداریم.
از همراهی شما عزیزان صمیمانه سپاسگزاریم.
این مقاله توسط دکتر ماندانا احمدی بازبینی و صحت علمی آن تایید گردیده است.
